‘De grootste vervaldag in de financiële geschiedenis van België.’ Zo noemt Peter Adams, ceo van ING België, het aflopen van de veelbesproken eenjarige staatsbon vandaag, 4 september.
Het is zover: het Agentschap van de Schuld in België betaalt vandaag het kapitaal en de intresten terug op de rekening van de zowat 634.000 staatsbon-spaarders. Dat betekent dat er in een klap zowat 22,5 miljard euro aan spaarcenten een nieuwe bestemming zoekt.
Zowel banken als verzekeraars lonken naar dat geld en lanceerden de voorbije weken het ene product na het andere, van termijnrekeningen over kasbons en obligaties tot Tak21- en Tak23-verzekeringen. De Belgische overheid mengt zich in de strijd en lanceert een nieuwe staatsbon, maar deze keer zonder het fiscale gunstregime van de vorige staatsbon. Tot ergernis van de banken was op die aflopende staatsbon slechts 15 procent roerende voorheffing verschuldigd, tegenover de gebruikelijke 30 procent.
‘Het is al sinds vorige week hectisch. De bankiers moeten alles uit de kast halen’
Albert Verlinden, voorzitter BZB-Fedafin
Leidt D-day tot grote drukte in de bankkantoren? ‘Het is eigenlijk al sinds vorige week heel hectisch bij de bankagenten en andere financiële tussenpersonen. De bankiers moeten alles uit de kast halen, iedereen is opgeroepen en de telefoons staan roodgloeiend’, zegt Albert Verlinden, de voorzitter van beroepsvereniging BZB-Fedafin. ‘Alles draait rond intekeningen op nieuwe spaar- of beleggingsproducten, voor het overgrote deel tijdelijke promo-acties. Klantenafspraken worden beperkt tot 45 minuten, zodat de bankier er tien op een dag kan doen. Ik schat dat deze drukte nog een week of twee zal blijven duren.’
Bij sommige kleine banken staat er veel op het spel. Ze zagen jaren geleden een flinke brok van hun spaarrekeningen naar de staatsbon vloeien, wat hun eigen liquiditeitspositie verslechterde. Alle banken zijn er als de dood voor dat het spaargeld van hun klanten niet terugkeert en andere oorden gaat opzoeken.
‘Gelukkig is er deze keer geen sprake van oneerlijke fiscale concurrentie door de nieuwe staatsbon. Ik verwacht daarom dat het grootste deel van de 22 miljard euro naar de bank- en verzekeringssector terugvloeit’, zegt Verlinden.
Wakker geschud
Onafhankelijk beursanalist Gert De Mesure zwaait met lof naar minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v), de initiatiefnemer van de staatsbon vorig jaar. Die kwam er omdat de grootbanken nalieten om hun spaarrentes aan te passen aan de hogere ECB-beleidsrentes, ondanks veelvuldig aandringen van overheid en toezichthouders. Het effect is dat de Belgische financiële sector een jaar later toch helemaal is wakker geschud, zo concludeert De Mesure uit de overvloed aan spaar- en beleggingspromoties.
‘Het was Van Peteghems bedoeling om tegen de schenen van de banken te schoppen, en dat is gelukt. De banksector ontwaakt en de belegger profiteert. Je kan het zo bekijken: nadat de banken te weinig betaald hebben aan spaarrente vorig jaar, gaan ze deze keer misschien te veel betalen aan de spaarders of beleggers.’
Verlinden ziet het anders. ‘Het is niet Van Peteghem die de banken wakker schudt. Want zijn de rentes op spaarrekeningen uiteindelijk zoveel gestegen? Dat blijft toch beperkt. Wie was het dan wel? ING België.’
De Belgische tak van de Nederlandse grootbank lanceerde al begin juli een “pre-registratie” voor een uitzonderlijke eenjarige termijnrekening. Eind augustus maakte de bank bekend dat het rendement van 3,8 procent bruto (of 2,66 procent netto na roerende voorheffing) zou bedragen. Wie zich vooraf had geregistreerd, krijgt een bonus van 0,20 procent bruto.
Hele sector opgejaagd
‘Het terughalen van de staatsbonmiljarden is voor ons een absolute prioriteit’, zo verklaarde ceo Adams bij de halfjaarcijfers van ING België in augustus.
Verlinden: ‘ING heeft de hele sector opgejaagd. Hun rendementen werden richtinggevend voor de concurrerende termijnrekeningen bij de andere banken.’
De komende dagen wordt duidelijk hoe honkvast de Belgische spaarder-belegger is. Terwijl de meeste aandacht naar vastrentende producten gaat, hoopt Benoît van den Hove, ceo van Euronext Brussel, dat een deel van het geld richting de beurs gaat vloeien, bijvoorbeeld naar kleinere Belgische aandelen. Maar Euronext ziet vooralsnog “een gemiste opportuniteit” voor een culturele omslag. ‘De nadruk ligt te veel op kortstondige spaaralternatieven. Er zijn nochtans studies genoeg die bewijzen dat gediversifieerd investeren in aandelen op de lange termijn het meeste rendement oplevert’, zegt Van den Hove.
De komende dagen en weken worden dus geen gamechanger? ‘Ik kan niet in een glazen bol kijken. Ik hoop het, ik ben alleen bang van niet. Het is duidelijk dat banken de afgelopen maanden hoofdzakelijk de focus hebben gelegd op het recupereren van spaargeld, en niet op het interesseren van particuliere investeerders in de mogelijkheden van een gediversifieerde spaar- en beleggingsportefeuille.’
Bij Verlinden klinkt een gelijkaardig geluid. ‘Mijn wens is dat het in de bankenkantoren tot bredere klantengesprekken komt, waarbij ook beursgelinkte producten en langere termijnen dan één jaar aan bod komen. Laten we deze keer het FOMO-effect van een jaar geleden vermijden. Toen brak er bijna een massahysterie uit rond de eenjarige staatsbon. En dat terwijl zijn rendement (3,3 procent bruto, 2,81 procent netto) lager lag dan de verwachte inflatie.’
Jaarketting
Opmerkelijk is dat de banken in hun promotie-acties met de looptijden spelen. Zo lanceert KBC een termijnrekening op dertien maanden, in plaats van twaalf maanden. ‘Een gluiperige truc om de jaarketting te doorbreken, zodat klanten over een jaar niet kunnen intekenen op voorstellen van andere banken’, klinkt de kritiek van Ive Rosseel, fiscaal adviseur van de vakbond ACV, op LinkedIn.
Maar Verlinden vindt het niet meer dan logisch dat de banken een spreiding van de looptijden ambiëren. ‘Anders krijgen we elk jaar zo’n super-vervaldag als 4 september. Als de data meer gespreid zijn, is er tenminste het jaar door wat concurrentie, en niet alleen begin september.’