Het aangekondigde vertrek van Peter Ferket als bestuurslid en hoofd beleggingen van Robeco, wordt in de markt gezien als het zoveelste bewijs dat het ‘er rommelt’. Het fondshuis lijkt in de greep te zijn van kortetermijnresultaten, een cultuuromslag en - met het oog op de ongewisse toekomst - te weinig innovatievermogen.
Eind 2019 vertelde topman Gilbert Van Hassel aan Fondsnieuws dat hij terugkeek op een derde jaar van record-instroom op rij. Zowel in 2017, 2018 als 2019 stroomde ruim 10 miljard euro aan “nieuw” geld binnen. De trots en blijdschap om dat behaalde resultaat waren groot bij hem.
Maar al die inspanningen leveren per saldo weinig meer op dan vermoeidheid, als het samenvalt met de aankondiging van het Pensioenfonds Vervoer dat het het pakweg 25 miljard euro grote institutionele mandaat per 2020 overdraagt aan Achmea Investment Management. ‘Heel spijtig’, zei Van Hassel in het gesprek.
In het verlengde van het verlies van het mandaat doekte Robeco zijn fiduciaire dienstverlening op. Ook andere, kleinere mandaten verdwenen naar derden en van de opgebouwde mankracht en expertise werd (deels) afscheid genomen. Intern gemor was er het gevolg van, maar in de markt geeft men Van Hassel gelijk: als schaal ontbreekt, zoals bij Robeco het geval is, dan is er - gelet op de flinterdunne marges - geen droog brood aan te verdienen.
Verstandshuwelijk is over
Het bleef echter niet bij het verlies van fiduciaire klanten alleen. Ook op de thuismarkt tekende zich vorig jaar een ontwikkeling af die al langer in het vat zat: de grootbanken verbraken (mede) onder druk van het provisieverbod het verstandshuwelijk met fondshuizen: Rabobank deed de selectie over aan BlackRock. ING besloot zijn eigen accenten te gaan leggen, met een sterke focus op individuele aandelen die het investment office van de bank zelf selecteert en beheert. En ABN Amro richt zich intussen sterk op mandaatfondsen en begint daarbij zoetjesaan ook weer eigen huisfondsen te ontwikkelen.
Voor asset managers is dat een nieuwe uitdaging. Nu het verstandshuwelijk verbroken is, zien sommige partijen de banken zelfs als concurrenten. Nu ze voor mandaatoplossingen hebben gekozen, zijn de banken niet meer afhankelijk van opgezette fondsstructuren en is er veel meer te kiezen, aldus een gatekeeper. Hierdoor neemt de druk op asset managers verder toe, zowel op het punt van kosten als van prestaties.
Wat dat betekent werd eerder dit jaar duidelijk, toen bekend werd dat Amundi de core van de beleggingsportefeuilles van Rabobank met ETF’s mag invullen en dat - naar verluidt - tegen een prijs doet die duidelijk maakt dat deze Franse partij meer gericht is op marktaandeel dan op marge. Dit rigoureus veranderde beleid bij de grootbanken in Nederland heeft in de salesorganisatie van Robeco inmiddels tot drastische aanpassingen geleid (zie kader).
Focus op korte termijnresultaten
De moeilijkere marktomstandigheden - niet alleen in Nederland, maar ook in andere delen van Europa - heeft er toe geleid dat de board van Robeco meer op kortetermijnresultaten stuurt. Daarbij zijn de toon en de stijl een stuk directiever geworden. ‘Dat heeft bijgedragen tot een cultuuromslag die niet iedereen bevalt’, zegt een bron. ‘Robeco was altijd een leerschool voor jong talent. Talent dat veel kansen kreeg en ook fouten mocht maken, met als resultaat een sterk middenkader. ‘Dat is aan het veranderen, de sfeer is harder geworden. Zo is er geen geduld meer met mensen die enkel op de winkel passen.’
Verbazingwekkend is dat niet, gelet op de professionele achtergrond van Gilbert Van Hassel. De Belg heeft zijn carrière gemaakt bij zakenbank JP Morgan, waar toch het adagium geldt van “hire and fire”: wie presteert mag voortdurend op een hogere, beter betaalde sport van de carrièreladder gaan staan, maar wie niet mee kan, moet eruit.
Zo is de raad van bestuur onder Van Hassel inmiddels bijna volledig veranderd. Want naast veteraan Peter Ferket, ging ultimo 2018 ook CFRO Roland Toppen na 25 jaar weg. En eind vorig jaar vertrok Mariken Tannemaat met de stille trom. Zij was van NN overgekomen, maar bleef niet langer dan negen maanden aan boord.
De focus op kortetermijnresultaten door Van Hassel is niet onbegrijpelijk, gelet op de moeilijke marktomstandigheden en op de hoge winstafdracht die het Japanse moederbedrijf Orix klaarblijkelijk van hem verlangt. Zo heeft Robeco sinds 2016 al bijna 900 miljoen euro aan dividend overgeboekt naar Tokio, indien ook het toegezegde dividend over 2020 gestand kan worden gedaan.
Die dividenduitkering kon ook, omdat Robeco uitstekende, winstgevende jaren achter de rug heeft. Maar gelet op grote trends als lage rente, vergrijzing en verschuiving van het economisch zwaartepunt naar Azië, is het geenszins zeker dat het huis ook even winstgevend blijft. Asset management is een schaal- en kostenspel geworden, tenzij je over unieke capabilities beschikt. Robeco’s factorbeleggen en enhanced indexing is daar een voorbeeld van, maar veel van die factorpremies - zoals value en midcaps - staan al langere tijd onder druk. Bovendien dreigen factorpremies “een crowded trade” te worden en kunnen concurrenten met goede data-analyse en programma’s relatief gemakkelijk tot deze niche toetreden, waarschuwt men in de markt.
Hoe zit het met de pijplijn?
Op de vloer, waar de “investment engineers” zitten, is geklaag over de raad van bestuur te horen: er is veel focus op de kortetermijn(resultaten), maar hoe zit het met het langetermijnperspectief? En is de board wel voldoende bezig om de toekomst van Robeco als zelfstandige asset manager veilig te stellen?
Zo komt van overnames en van productinnovatie tot dusver ogenschijnlijk weinig terecht. Weliswaar zijn vijf kernthema’s benoemd - credits, high yields, emerging markets, factor- en trendbeleggen, met duurzaamheid als overlay -, die Robeco een uitstekende naam in de beleggingswereld hebben bezorgd. Maar, de waarschuwing luidt zowel van binnen als van buiten: de huidige innovaties zijn vooral variaties op dezelfde thema’s.
Er zit op dit moment - naar het lijkt - niet veel in de pijplijn. Van overnames, waartoe Orix al sinds de aankoop in 2013 aanmoedigt, is nog geen sprake geweest. Zo zou het huis zich kunnen versterken met strategieën rond alternatieve beleggingen, waar vanwege de extreem lage rente in de institutionele wereld zéér veel vraag naar is.
Critici zeggen dat Robeco nog altijd goed verdient op zijn bestaande beleggingsthema’s, maar dat de asset manager het risico loopt zich onvoldoende voor te bereiden op een toekomst waarin de klantportefeuilles steeds meer hybride van aard worden en waarin bijvoorbeeld private markets een vitale rol zullen gaan spelen.
Visie Orix
Orix ziet gevaren van stilstand bij haar dochter. Zo schrijft het Japanse moederbedrijf in zijn jaarverslag over 2019 (pag. 72-73) dat de afgelopen jaren snel stijgende prijzen in het asset management overnames in de weg hebben gestaan; dat het relatief geringe beheerde vermogen van Orix Corporation Europe NV (= Robeco e.a.) de voordelen van schaalgrootte frustreren en dat de organisatie verzwakt wordt zowel door het vertrek van talentvolle beleggers als door zware kostendruk door de concurrentie van passief.
Robeco past sales- & marketingorganisatie aan
Robeco heeft besloten minder gewicht toe te kennen aan de Nederlandse thuismarkt, waar het meer om consolidatie dan om groei gaat. Dat heeft voor aanpassingen in de salesorganisatie geleid. Zo zijn Chris Suiker, managing director voor sales Benelux en Pieter Krom, die head wholesale distribution was, inmiddels vertrokken. Daarop is de Benelux organisatie opnieuw verkaveld langs de landsgrenzen: Robin van der Poel is hoofd wholesale Netherlands geworden, terwijl Frank Groven nu head of Belgium & Luxembourg is. Hij doet dat samen met Sven Verstraete als director institutional & wholesale business development en John van der Moezel, in de functie van executive director business development.
Mark te Riele is al eerder aangetrokken als wereldwijd hoofd marketing. Te Riele heeft veel internationale ervaring. Zo was hij ondermeer bij BNP Paribas Investment Partners verantwoordelijk voor de marketing in zeventien landen. Bovendien is hij langere tijd in Azië gestationeerd geweest. Hij wordt bijgestaan door Jelle Vervoorn, die ook uitgebreide professionele ervaring heeft in Azië. Het illustreert dat Robeco vooral groeikansen in dit deel van de wereld ziet en daar zijn marketinginspanningen op richt. Te Riele rapporteert aan Christoph von Reiche, die binnen de board verantwoordelijk is voor de wereldwijde distributie en marketing.