Hoe zetten we een correcte prijs op vervuiling? Concreet: hoeveel moet een ton CO2-uitstoot kosten om als samenleving op tijd de transitie te maken naar een koolstof-neutrale economie? Een prijs per ton uitgestoten CO2 zou voor bedrijven en consumenten een directe prikkel zijn om hun gedrag aan te passen en de uitstoot te verminderen.
Dat schrijft Belfius hoofdeconome Véronique Goossens (foto) in een recente paper.
Voor de grote vervuilers in de industrie en de luchtvaart wordt die prijs bepaald via de Europese handel in emissierechten, afgekort EU-ETS. Sinds 2005 bestaat er een plafond van emissierechten met een totale toelaatbare CO2-uitstoot. Dat plafond wordt ieder jaar verlaagd en ligt in 2021 op 1,76 miljard ton CO2. Deze maximale uitstoot wordt in stukken verdeeld onder landen die deze op hun beurt onder de bedrijven verdelen.
Bedrijven die meer CO2 uitstoten dan toegelaten moeten uitstootrechten bijkopen via veilingen of handel. Vragers en aanbieders handelen op die manier in emissierechten en zo komt een C02-prijs tot stand.
Maar dat systeem heeft zijn gebreken. Zo vallen de landbouwsector, het wegtransport en de huisvesting niet onder de EU-ETS wetgeving. Ook met de uitstoot van de gezinnen en kleinere bedrijven houdt het geen rekening. Bovendien kan de CO2-prijs die tot stand komt via de emissiehandel sterk schommelen (zie grafiek) en blijft die voorlopig veel lager dan nodig om de emissies genoeg te doen dalen.
Extra middel
Goossens: ‘Daarom is er nood aan een extra middel om een kostprijs te plakken op de uitstoot, de CO2-taks. Door een belasting te heffen op CO2-vervuiling en aan te kondigen hoe die zal evolueren de komende jaren, geeft de overheid een duidelijk signaal aan alle bedrijven en gezinnen. Dat zou de onzekerheid over de prijs wegnemen en zo de investeringen ondersteunen die nodig zijn om een duurzame transitie te maken.’
Verschillende Europese landen hebben al een of andere vorm van koolstofbelasting. Zo heft de Duitse regering sinds begin dit jaar 25 euro per ton CO2 op de warmte- en transportsector in Duitsland. De koolstoftaks zal tegen 2025 systematisch verhoogd worden tot 55 euro. Duitsland wil met de maatregel op vier jaar tijd meer dan 55 miljard euro binnenhalen om hun ‘Energiewende’ te financieren.
‘De opbrengst van een CO2-taks kan ook gebruikt worden om de sectoren en huishoudens die het hardst geraakt worden door de energietransitie te compenseren. De overheid kan bijvoorbeeld energiecheques toekennen aan kwetsbare gezinnen die moeilijk toegang hebben tot koolstofarme alternatieven. Omdat we in België al kampen met een hoge belastingdruk is het bovendien van belang om een tax shift in gang te zetten. Met een CO2-taks kunnen bestaande belastingen zoals accijnzen en toeslagen op de elektriciteitsfactuur naar beneden.’