De Europese Centrale Bank (ECB) heeft donderdag opnieuw een kleine stap genomen in de richting van een renteverhoging, terwijl president Christine Lagarde herhaaldelijk de noodzaak onderstreepte van flexibiliteit in het monetaire beleid van de bank onderstreepte.
‘Wij geloven dat flexibiliteit nuttig is. We hebben gezien dat het twee jaar geleden heel effectief was. Het is iets dat we kunnen gebruiken als dat nodig is’, vertelde ze op een persconferentie, eraan toevoegend dat het ‘voorbarig was om te zeggen wanneer enige flexibiliteit wordt ingezet’.
Christine Lagarde (foto), die positief was getest op corona, keelpijn had en vanuit haar woning sprak, zei dat de raad van bestuur van de bank steeds meer voorstander zijn van beëindiging van het grootschalige programma voor de aankoop van activa dat de bank zeven jaar geleden heeft gelanceerd.
Een besluit over het verhogen van de ECB-rente kan doorgaans pas worden genomen als het programma is afgelopen. Een formeel besluit over de beëindiging van dat programma, dat momenteel 40 miljard euro bedraagt voor april, moet nog worden genomen, maar kan worden verwacht op de volgende vergadering van de ECB op 9 juni.
Vasthouden aan afgesproken stappen
‘We houden vast aan de afgesproken stappen’, zei Lagarde op de persconferentie. ‘Dat betekent dat we eerst het programma voor de aankoop van activa afronden’ en dan ‘enige tijd daarna’ een besluit nemen over de rentetarieven. Die tijd kan ‘ergens tussen een week en enkele maanden liggen’.
Met die uitspraak gaf Lagarde aan dat de alom verwachte renteverhoging door de ECB al in oktober zou kunnen plaatsvinden, of misschien nog wel eerder. Na de vorige ECB-vergadering in maart liet Lagarde doorschemeren dat dit nog voor het einde van het jaar zou kunnen gebeuren. Een renteverhoging in 2022 zou de eerste zijn sinds juli 2011.
Op de vraag waarom de ECB niet meer gas heeft gegeven en of ze ‘te laat’ zijn met de rentetarieven zei Lagade dat ‘we op een reis zijn’ die ‘in beweging is’. ‘Het laatste wat we willen zien is dat de inflatieverwachtingen worden ontkracht’, zei ze.
In haar commentaar op donderdag ging Lagarde dieper in op het begrip “flexibiliteit”, dat de bank nu onderdeel heeft gemaakt van haar monetaire beleid. Het woord kwam zeven keer voor in de officiële verklaring van de ECB, tegen slechts twee keer in de verklaring in maart.
Boodschap niet helemaal helder
De boodschap van de ECB van donderdag was niet volledig helder. Na de persconferentie trokken ECB-watchers verschillende conclusies. Frederik Ducrozet van Pictet zei dat dit suggereert ‘dat wijzigingen in de QE-programma’s kunnen worden aangekondigd voordat de eerste renteverhoging plaatsvindt’.
Ima Sammani, valutamarktanalist bij Monex Europe, merkte op dat er geen aanwijzingen waren dat de rente vóór het einde van het aankoopprogramma zou kunnen worden verhoogd.
‘Er werd gespeculeerd dat de opeenvolging van de normalisatie zou kunnen worden gewijzigd’, zei Sammani. ‘Dat wil zeggen dat de ECB zou doorschemeren de rente te verhogen terwijl de balans nog aan het uitbreiden is, om zo de perifere renteverschillen te beperken en tegelijkertijd het beleid in de hele regio aan te scherpen. Daarvan was in de verklaring van vandaag geen sprake.’
Vytenis Šimkus, senior econoom bij Swedbank, zei dat een verslechtering van de groeivooruitzichten de plannen van de ECB kan doen ontsporen, waarbij hij opmerkte dat Lagarde heeft laten doorschemeren dat de ECB wel zou kunnen ingrijpen als dat het geval is.
Tweede-ronde-effecten
Het uitblijven van significante loonstijgingen in de eurozone, wat zou worden gezien als bewijs van tweede-ronde-effecten van inflatie, ondersteunt de voorzichtige toon van de ECB, vond Šimkus. Lagarde zei ook dat de ECB nog geen duidelijk bewijs heeft gezien dat de hogere energie- en grondstoffenprijzen de inflatie aanwakkeren.
Lagarde erkende wel dat de stijgende energie- en grondstoffenprijzen de vraag drukken en de productie afremmen. ‘Hoe de economie zich ontwikkelt, zal in belangrijke mate afhangen van hoe het conflict (in Oekraïne) zich ontwikkelt, van het effect van de huidige sancties en van mogelijke verdere maatregelen. Tegelijkertijd wordt de economische activiteit nog steeds ondersteund door de heropening van de economie na de crisisfase van de pandemie’, zei ze.
Tegen die achtergrond zal de ECB ‘vasthouden aan optionaliteit, geleidelijkheid en flexibiliteit in het voeren van het monetaire beleid’, hield Lagarde haar gehoor voor.
In de raad van bestuur, ofwel de governing council van de ECB, hebben de centrale bankpresidenten van alle 19 lidstaten van het eurogebied zitting, alsook de zes leden van het dagelijks bestuur.