De Europese Centrale Bank (ECB) sloot een zevenjarig tijdperk van negatieve rentetarieven af met een groter dan verwachte renteverhoging en verbond zich donderdag tot een assertievere verdediging van de cohesie tussen de 19 economieën die de euro gebruiken. President Christine Lagarde omschreef de stap als ‘een tamelijk historisch moment’.
De 26 leden van de raad van bestuur van de ECB, waarin de 19 presidenten van de nationale centrale banken van de eurozone zitting hebben, zijn unaniem overeengekomen een nieuw instrument in te voeren dat de transmissie van haar monetaire beleid in de eurozone zal beschermen. Met dit besluit, dat werd genomen op dezelfde dag dat voormalig ECB-president Mario Draghi aftrad als premier van Italië, verhoogt de ECB haar rol als verdediger van de euro aanzienlijk.
‘Het hele team, de hele raad van bestuur.,25 leden rond de tafel, zijn eigenlijk volledig op één lijn wat betreft hun steun voor een transmissie beschermingsinstrument, dat wij van cruciaal belang achten om ons monetaire beleid in de toekomst naar behoren uit te voeren’, aldus Lagarde. ‘Dus in dat opzicht, althans vanuit het oogpunt van de president van de ECB, ja, ik denk dat het een heel verheugend moment is.’
Lagarde’s duidelijke opluchting over de uitkomst van de ECB-vergadering van vandaag suggereert dat er mogelijk een deal is gesloten tussen haviken en duiven onder de centrale bankiers in de raad van bestuur, aldus Simon Harvey, hoofd FX-analyse bij Monex Europe, met meer flexibiliteit in het TPI-programma in ruil voor een grotere renteverhoging.
Wanordelijke marktbewegingen
Het nieuwe instrument zal bekend staan als het Transmission Protection Instrument, beter bekend als TPI, en zal een derde instrument zijn in de gereedschapskist van de ECB. Het kan worden gebruikt om de spreads tussen de rendementen op staatsobligaties in de eurozone te beheersen en te voorkomen dat deze verder uit elkaar gaan lopen door extra liquiditeit toe te wijzen aan noodlijdende markten zoals Italië en Griekenland.
‘TPI zal ons helpen ons mandaat van prijsstabiliteit waar te maken’, aldus Lagarde, die eraan toevoegde dat het instrument de ECB in staat stelt ‘ongerechtvaardigde en wanordelijke’ marktbewegingen tegen te gaan, zoals snel oplopende rendementsverschillen tussen staatsobligaties van verschillende landen. In het kader van het TPI-programma zal de ECB ook overleg plegen met de Europese Commissie, de Raad, het Europees Stabiliteitsmechanisme en het Internationaal Monetair Fonds.
Tijdens de persconferentie weigerde Lagarde direct te antwoorden op vragen over de zich ontvouwende politieke crisis in Italië - die heeft geleid tot een piek in de spreads - en onderstreepte zij herhaaldelijk dat het instrument in gelijke mate beschikbaar zal zijn voor alle landen van de eurozone.
‘TPI is een programma dat is ontworpen om specifieke risico’s aan te pakken waarmee alle landen van de eurozone te maken kunnen krijgen, dus alle landen van de eurozone komen er in principe voor in aanmerking’, aldus Lagarde. Het ‘is beschikbaar voor alle landen van de eurozone vanwege de zorg dat het monetaire beleid in de hele zone wordt doorgegeven’.
De goedkeuring van het TPI-programma effende tevens de weg voor een verhoging van de basisrentetarieven van de ECB met 50 basispunten, een maatregel die eerder voor september in het vizier was gekomen. Gevraagd naar de forward guidance van de ECB, zei Lagarde dat de renteverhoging van vandaag niet betekent dat er tijdens de volgende vergadering in september nog eens een verhoging met 50 basispunten zal plaatsvinden.
Op weg naar “globaal neutrale” beleidskoers
‘We zullen maand na maand vergaderen op basis van de gegevens, en we zullen dienovereenkomstig bijsturen en ijken’, zei ze. ‘We zijn veel flexibeler in die zin dat we geen enkele vorm van ‘forward guidance’ bieden. Ik kreeg verschillende, verschillende keren vragen over september. Zoiets bestaat niet. We zijn afhankelijk van gegevens. Maar de uiteindelijke bestemming van ons beleidspad blijft dezelfde, namelijk een geleidelijke verhoging van de rentetarieven tot een ruwweg neutrale stand. Dat is waar we willen uitkomen.’
‘Het besluit van de ECB van vandaag is een stap in de goede richting’, aldus Harvey van Monex. ‘Ze hebben erkend dat expliciete forward guidance over tarieven in de huidige omgeving een dwaas spel is.’
Een besluit om TPI te activeren zal worden gebaseerd op een “alomvattende beoordeling” van de economische en fiscale fundamenten van een land. De ECB zal vier criteria hanteren. Landen die van TPI willen profiteren, moeten voldoen aan het begrotingskader van de EU, wat betekent dat er geen buitensporigtekortprocedure tegen hen mag worden ingeleid.
Zij moeten aantonen dat er geen sprake is van ernstige macro-economische onevenwichtigheden, dat hun begroting houdbaar is en dat zij een gezond macro-economisch beleid voeren. Dit betekent dat zij moeten voldoen aan specifieke begrotingsaanbevelingen van de Europese Commissie.
“Geen ex-ante limiet”
Gevraagd naar de omvang van het programma, zei Lagarde dat er “geen ex-ante limiet” zou zijn. ‘We zouden liever geen TPI gebruiken, maar als we het toch moeten gebruiken, zullen we niet aarzelen. Dat zullen we niet doen’, aldus de ECB-president.