De sector staat aan de vooravond van “The Great Reclassification”, een grote herevaluatie van de duurzaamheidslabels van hun beleggingsfondsen. Vooral van Nederlandse beleggingsfondsen worden duurzaamheids-afwaarderingen verwacht.
Dat blijkt uit een rondvraag van Investment Officer Luxembourg en uitspraken op de EU-beleggingsconferentie van Morningstar in Amsterdam vorig week.
Meer dan de helft van alle beleggingsfondsen in de EU is momenteel geclassificeerd als artikel 8 of 9, volgens onderzoek van Morningstar. Bovendien behoorden ongeveer 60 procent van de nieuwe fonds-lanceringen in het tweede kwartaal tot deze categorieën. In het tweede kwartaal werden ongeveer 700 beleggingsfondsen opgewaardeerd van 6 naar 8 of van 8 naar 9, terwijl 16 fondsen werden afgewaardeerd van 9 naar 8, zo blijkt uit onderzoek van Morningstar. Geen enkel fonds werd gedegradeerd naar artikel 6.
Hortense Bioy (foto), Morningstar’s global director of sustainability research, maakte tijdens de bijeenkomst in Amsterdam duidelijk dat meer downgrades te verwachten zijn. Een herclassificatie vereist dat vermogensbeheerders hun beleggers informeren, hoewel het niet betekent dat de feitelijke beleggingsaanpak is veranderd.
‘Het betekent veel tijd en moeite en soms is het onproductief’, aldus Bioy. ‘Als ze met de toezichthouder praten, krijgen ze verschillende dingen te horen. Het is op dit moment eigenlijk niet geharmoniseerd omdat de Europese toezichthouder zoveel tijd heeft genomen om duidelijkheid en richtlijnen te geven. Nationale toezichthouders stappen in en zeggen nu verschillende dingen.’
Vooral Nederlandse beleggingsfondsen zijn onderworpen aan een neerwaartse herindeling. Dit na guidance van toezichthouder AFM, die een jaar geleden zei te verwachten dat een artikel 9-fonds 100 procent positieve impactbeleggingen aanhoudt, en niet 90 procent, zoals de Nederlandse markt eerder werd voorgehouden. In andere Europese landen, waaronder Luxemburg, wordt de drempel van 90 procent nog wel geaccepteerd.
Nederlanders sluiten transitiebedrijven uit
‘De Nederlandse toezichthouder heeft eigenlijk verduidelijkt dat je alleen bedrijven die al duurzaam zijn mag meetellen als duurzame belegging, dus transitiebedrijven mag je niet meetellen’, aldus Bioy. De Nederlandse toezichthouder heeft verduidelijkt dat dat (transitie, red.) niet meetelt. Maar de Europese toezichthouder heeft dat nog niet voor heel Europa verduidelijkt. En als de Europese toezichthouders dezelfde leidraad volgen, dan betekent dat dat veel fondsen, artikel 9-fondsen, een lagere rating krijgen.’
Morningstar’s lijst van de tien grootste artikel 9-fondsen die in de eerste helft van dit jaar zijn gedegradeerd naar artikel 8, bevat zeven fondsen die op de markt worden gebracht door NN Investment Partners, onderdeel van Goldman Sachs. De lijst wordt aangevoerd door het NN Enhanced Index Sustainable Equity Fund A, met een vermogen van 2,85 miljard, en bevat ook drie fondsen die in Europa zijn verkocht door de Amerikaanse vermogensbeheerder Pimco.
Een woordvoerder van NN IP zegt in een schriftelijke reactie dat ‘deze actie ons engagement weerspiegelt om de productinformatie voortdurend te verfijnen en te verbeteren in overeenstemming met de evoluerende industrienormen’. ‘Wij staan achter de bedoeling om duidelijke, consistente en vergelijkbare informatie te verstrekken aan onze klanten voor het nemen van beleggingsbeslissingen in verband met duurzaamheid.’
Het Nederlandse fondshuis Robeco heeft ook de duurzaamheidslabeling van zeven van zijn duurzame fondsen verlaagd, bevestigt een woordvoerder na vragen van Investment Officer. ‘In het proces van onze verdere implementatie van SFDR blijven wij nieuwe inzichten verwerven, evenals duidelijkere richtsnoeren van instanties zoals de AFM, ESMA en de Europese Commissie over duurzame beleggingen.’
‘Als gevolg daarvan hebben wij besloten onze interne definitie van wat een duurzame belegging is, te verfijnen. Dit heeft geleid tot de herclassificatie van zeven compartimenten tot artikel 8-fondsen’, vervolgt de woordvoerder. ‘De beleggingsstrategieën van de fondsen zijn niet veranderd, maar gezien de implementatie van de nieuwe definitie van duurzaam beleggen, voldeden deze fondsen niet langer aan de eis dat artikel 9-fondsen alleen mogen beleggen in activa die voldoen aan onze definitie van duurzaam beleggen.’
Inclusief kernenergie en fossiele brandstoffen
Uit het onderzoek van Morningstar bleek ook dat een typisch artikel 9-fonds tussen 70 en 90 procent duurzame beleggingen aanhoudt, terwijl dat percentage daalt tot tussen 0 en 60 procent voor artikel 8-fondsen.
Uit de analyse blijkt ook dat de meerderheid van deze fondsen nog steeds is blootgesteld aan fossiele brandstoffen en kernenergie, hoewel artikel 8- en 9-fondsen over het algemeen een lagere blootstelling aan controversiële beleggingsactiviteiten hebben.
Bioy zei dat zij gelooft dat de versnippering met verschillende nationale interpretaties tijdelijk is en dat een soepele en gelijkmatige toepassing van de EU-verordening inzake duurzame financiering, bekend als de SFDR, uiteindelijk ergens in de komende jaren tot stand zal komen.
‘Het is nog vroeg,’ zei ze. ‘We zitten in rommelige tijden. De verordening laat veel ruimte voor interpretatie en de markt ontwikkelt zich razendsnel. Klanten willen zekerheid, maar de regelgever is niet noodzakelijk klaar om zekerheid te bieden. Ik denk dat ze waarschijnlijk verrast waren door hoe snel deze vraag naar ESG-producten versnelde.’
De toezichthouder, met name de Europese Autoriteit voor effecten en markten, kijkt niettemin toe. ‘Ze hebben tijd nodig. Ze moeten ook observeren wat er gebeurt. Ze willen innovatie niet verstikken, dus ze willen zien hoe deze dingen worden geïnterpreteerd en geïmplementeerd. En dan zullen ze wat meer geharmoniseerde richtsnoeren geven.’
Gefrustreerd
Veel vermogensbeheerders, institutionele beleggers en specialisten op het gebied van duurzame financiering die Investment Officer de afgelopen maanden heeft gesproken, hebben aangegeven dat zij zeer gefrustreerd zijn over de “ongelijke” invoering van de EU-regeling voor duurzame financiering en beweren dat beleidsmakers de sector het risico hebben laten lopen van beschuldigingen van greenwashing.
Bij gebrek aan duidelijke EU-richtsnoeren uit Brussel, waar de Europese Commissie openlijk heeft verklaard dat aardgas en kernenergie kunnen worden beschouwd als duurzame overgangsbrandstoffen, proberen de nationale financiële toezichthouders de leemte op te vullen, waarbij ze elk hun eigen termen proberen te definiëren. Als gevolg daarvan handelt de beleggingssector nu op verschillende manieren in verschillende landen, wat dreigt te leiden tot een gefragmenteerde aanpak in de 27 EU-lidstaten.
Categorieën veranderd
Specifieke nationale begeleidingsmaatregelen hebben vermogensbeheerders ertoe aangezet hun beleggingsfondsen te herclassificeren, waardoor de categorieën waartoe zij op de SFDR behoren, zijn veranderd. Hortense Bioy sprak op de bijeenkomst vorige week over “The Great Reclassification” onder duurzaamheidsfondsen.
Al langer heerst verwarring in de markt, omdat de SFDR-labeling, zelfclassificatie is. Ook Bioy wees nog eens op de definities van de toezichthouder die veel ruimte laten voor interpretatie. Daardoor hebben vermogensbeheerders de zaken heel verschillend geïnterpreteerd, aldus Bioy, wat heeft geleid tot verschillende benaderingen van productclassificatie. En dat heeft weer geleid tot beschuldigingen van greenwashing. ‘De één doet de dingen op de ene manier. Anderen doen het op een andere manier.’
De indeling van fondsen in het kader van de FRR wordt bepaald door de artikelen 6, 8 en 9. Een “donkergroen” artikel 9-fonds wordt als het meest duurzaam beschouwd, met investeringen die een positief effect nastreven, terwijl een “lichtgroen” artikel 8-fonds duurzame investeringen moet omvatten die niet noodzakelijk een positief effect nastreven. Een artikel 6-fonds wordt beschouwd als een “bruine” investering zonder duurzaamheidsvoordelen.
Ondanks de wijdverspreide uitstroom in de bredere markt tijdens het tweede kwartaal, hebben artikel 9-fondsen nog steeds een netto-instroom van 5,9 miljard euro gemeld, aldus Morningstar. Artikel 8-fondsen hebben in het tweede kwartaal 30,3 miljard euro verloren.