‘Will it be four more years?’ Dat is de kernvraag in aanloop naar 3 november. Wordt Donald John Trump dan herkozen tot president van de Verenigde Staten? De wereld houdt zijn adem in. Politicologen voorspellen chaos, economen handelsoorlogen en klimaatexperts een existentiële ramp. Een duik in de psychologie van politiek en markt.
Dit weekend pakte de Financial Times grootst uit met een diepgaande analyse over Donald Trump. De man is na 3 dagen ontslagen uit een militair ziekenhuis, waar hij vanwege corona-verschijnselen een behandeling kreeg met drie verschillende, en in twee gevallen zelfs nog experimentele medicijnen.
Shirley Anne Warshaw, een wetenschapper die zich gespecialiseerd heeft in de besluitvorming door Amerikaanse presidenten, zegt in de krant dat een dergelijke interactie tussen drie medicijnen nog nooit is gedaan. Alleen daarom al had hij in het ziekenhuis moeten blijven, oordeelt Warshaw.
Volgens haar is één van de toegediende medicamenten Dexamethasone, dat veel steroïden bevat en tot manisch gedrag leidt. Denkbaar bewijs daarvan: Trump stuurde bij terugkeer in het Witte Huis 50 Tweets in nog geen uur.
‘Irrational. Angry. Unfocused’
David Cay Johnston, auteur van het boek The Making of Donald Trump, die hem ook in privé situaties heeft meegemaakt, zegt over hem: ‘Irrational. Angry. Unfocused. Unable to process information that doesn’t fit with his view.’ Dat zijn gevaarlijke eigenschappen voor een politiek leider, zeker als hij president is van niet alleen de grootste economie ter wereld, maar ook nog de opperbevelhebber van het machtigste leger op aarde.
Trump had tijdens zijn ambtsperiode lang de wind in de zeilen. De economie trok krachtig aan, evenals de arbeidsmarkt, daarbij geholpen door forse belastingverlagingen, bij voorbeeld op het terrein van vennootschapsbelasting en vermogensbelasting. Maar het coronavirus gooide veel roet in het eten.
Hij ontkende de pandemie, omdat deze niet in zijn zelfbeeld en in zijn agenda paste, net zoals dat ook gold voor die andere besmette, populistische leiders Jair Bolsanaro in Brazilië en Boris Johnson in mindere mate in Groot-Brittannië. Geheel in die lijn noemde Trump zijn uitdager ‘a whimp’, omdat hij slechts op een digitale verkiezingstoernee durfte te gaan vanuit de kelder van zijn huis. En als hij buitenshuis kwam, dan droeg Joe Biden volgens Trump steevast het ‘grootste masker dat hij ooit iemand had zien dragen’.
Achterstand op Biden
Inmiddels zijn we 200.000 doden ten gevolge van de pandemie in de VS verder en zijn Trump en zijn vrouw positief getest en is ook een onbekend aantal mensen in het Witte Huis besmet geraakt. Trump probeert het smadelijke (gezichts)verlies om te zetten in winst, namelijk door te zeggen dat hij zo sterk is dat hij het coronavirus al weer van zich afgeschud heeft.
Voorlopig overtuigt dat het electoraat niet. Trump staat 8 tot 10 procent op uitdager Joe Biden achter. En belangrijker nog: fors meer kiezers dan voorheen hebben - vanwege corona - in de VS inmiddels al per post gestemd en dat lijkt gelet op zijn achterstand in de peilingen geen goed omen voor Trump.
Grafiek met dank aan: Rabobank
Als de voortekenen niet bedriegen dan gaat Donald Trump de presidentsverkiezingen van de 79-jarige Joe Biden verliezen; niet omdat Biden nu zo populair is, maar omdat een meerderheid van de Amerikanen hem zijn slechte corona-beleid en zijn niet-presidentiële optreden tijdens het eerste verkiezingsdebat verwijt. Kiezers vrezen de chaos die met een tweede termijn van Trump het land zou kunnen overspoelen.
Die angst voor chaos wordt onder experts breed gedeeld. Een voorschot daarop gaf begin dit jaar de Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs in een indrukwekkende speech bij een conferentie van het Vaticaan. Hij ging daar in op de betekenis van het presidentschap van Trump voor Amerika en de wereld.
Sachs verklaarde dat het multilateralisme niet dood is in de wereld, integendeel, maar dat het leeft met uitzondering van één land: de Verenigde Staten, waar het unilateralisme onder Trump hoogtij viert. Volgens Sachs gaat dat gepaard met een politiek waarin landen, regeringen en bedrijven worden geintimideerd en bedreigd. Hij spreekt van ongekende ‘wetteloosheid’ door de Verenigde Staten.
Veel analisten en politieke waarnemers delen die visie. Zij gaan ervan uit dat Donald Trump de presidentsverkiezingen gaat verliezen. Maar opluchten doet dat hen niet. Zij vrezen namelijk dat Trump zijn verkiezingsnederlaag niet zal erkennen, waarna een periode van onzekerheid en chaos volgt.
“Stand back and stand by”
Sommige analisten houden zelfs rekening met het scenario van een burgeroorlog. Die angst wordt mede gevoed door de president zelf die in het midden laat of hij de verkiezingsuitslag zal accepteren. Hij deed zelfs een cryptische oproep aan extreem-rechtse, bewapende milities in de VS als de Proud Boys met de uitspraak: “Stand back and stand by.”
Econoom Jeffrey Sachs waarschuwt van zijn kant dat het unilateralisme van de Verenigde Staten dieper gaat en verder reikt dan enkel het presidentschap van Donald Trump. In zijn speech stelt hij dat het unilateralisme van de VS teruggaat tot 1992, toen de bestuurlijke elite in Washington zichzelf begon te zien als het nieuwe Rome, als het Keizerrijk waar de zon nooit ondergaat. Dat sentiment is niet verdwenen, vindt Sachs, integendeel: de sporen van het treiteren, intimideren, chanteren en bedreigen komen volgens hem zelfs rechtstreeks uit dat geboortejaar voort.
Michael Beckley, een Amerikaanse politicoloog voorspelt ook voor het tijdperk ná Trump een revisionistisch Amerika. Hij doet dat in het deze maand verschenen, en veel besproken essay Rogue Superpower, Why This Could Be an Illiberal American Century.
In die opvatting verschilt hij van Sachs, die denkt dat het afgelopen is met de Amerikaanse dominantie; Beckley wijst daarentegen op grote trends als vergrijzing en stagnerende economische groei, die landen als China, Japan en Rusland, en ook Europa, veel harder zullen raken dan de VS. Bovendien is Amerika veel verder dan de rest van de wereld in automatisering, robotisering en ten dele ook kunstmatige intelligentie en is daarmee van sterkere schokdempers voorzien dan de rest.
Meer achtergronden op Fondsnieuws: