De angst dat Turkije spoedig gedwongen wordt om steun te vragen bij het Internationale Monetaire Fonds, zet het land aan het begin van de nieuwe week verder onder druk. De lira verloor bij handel in Azië opnieuw meer dan 10 procent.
Maar door ingrijpen van de Turkse centrale bank werd het verlies van de lira maandagochtend tot 2 procent beperkt. Vanmiddag komt de Turkse minister van Financiën, Berat Albayrak - de schoonzoon van president Erdogan - met maatregelen om de rust rond de lira te herstellen.
Hoewel de crisis lijkt te handelen om een Amerikaanse pastoor die huisarrest in Turkije heeft gekregen en de Verenigde Staten zijn onmiddellijke vrijlating vragen, is dat hooguit de katalysator van zorgen die al langere tijd op de financiële markten bestaan.
Twee maanden geleden waarschuwde Amerikaanse zakenbank JP Morgan al dat Turkije niet alleen bedreigd wordt door een tekort op de lopende rekening, maar ook door een zeer hoge buitenlandse schuld. Als buitenlandse partijen de Turkse schulden niet meer willen financieren, of overheid of bedrijven in Turkije hun schulden niet meer kunnen herfinancieren, dan kan de crisis rond de lopende rekening in sneltreinvaart escaleren tot een zware economische crisis in Turkije.
In dat kader is de waarde van de Turkse lire tegenover de dollar van vitaal belang. Goldman Sachs berekent dat als de wisselkoers van de lira tegenover de dollar 7.1 bereikt, dat Turkse banken dan door hun hoeven gaan en president Erdogan gedwongen zal zijn de smadelijke gang naar het IMF te maken voor een noodplan, of - zoals sommige commentatoren zeggen - zelfs China om hulp moet smeken. Maandagochtend stond de Turkse lira op 6.65942 voor een dollar.
Als het tot een ‘bail out’ komt, dan zullen banken in Europa - met zwaar uitstaande kredieten aan het Turkse bedrijfsleven en overheid - ook zwaar getroffen kunnen worden. Dat is een verklaring voor de euro die tegenover de dollar ook aan kracht verliest.
De regering van president Erdogan lijkt er vooralsnog van uit te gaan dat men de ‘economische oorlog’ van de Verenigde Staten kan weerstaan, door kapitaalrestricties op te leggen en buitenlandse betalingen in andere valuta dan de dollar te doen - een beleid dat ook het eveneens door de VS met sancties bedreigde Rusland propageert - maar de valutamarkten laten een ander beeld zien: de dollar stijgt ten opzichte van vrijwel alle andere valuta in de wereld, terwijl de Turkse valutacrisis nu ook overwaait naar andere valuta in opkomende landen, zoals de Zuid-Afrikaanse rand en de Indonesische roepi.
De crisis rond de lira is zeer gevaarlijk voor president Erdogan persoonlijk. Hij heeft zijn economische successen en zijn politieke populariteit vooral te danken aan grote infrastructurele investeringen, die hij financierde met geleend (buitenlands) kapitaal.
In dat kader, zo schrijven analisten, komt het conflict met de Verenigde Staten om een Amerikaanse (spionerende?) pastoor hem niet slecht uit, net zo min als de tweet van vrijdag waarin president Trump Turkije hogere importtarieven oplegde voor staal en aluminium. Erdogan sprak zondag van een ‘economische oorlog’, een opvatting die zijn achterban met hem zal delen.