De financiële crisis en handelsschandalen laten zien hoezeer banken en hun topmensen gericht zijn geweest op persoonlijk gewin en daardoor geen oog meer hebben gehad voor het effect hiervan op de samenleving.
Dat heeft Mark Carney gezegd in een speech. De gouverneur van de Engelse centrale bank verklaarde dat de nu opgelegde regels banken en hun medewerkers ervan moeten doordringen dat zij (mede-)verantwoordelijk zijn voor het systeem waarin zij werken.
‘We moeten de spanning onder ogen zien tussen pure vrije markt-kapitalisme, waarin het primaat gelegd wordt bij het individu ten koste van het systeem, en het sociale kapitaal dat verlangt dat individuen een breder gevoel hebben van hun verantwoordelijkheid jegens het systeem.’
Carney sprak voor de conferentie ‘Inclusive Capitalism’ in Londen. In zijn speech noemde hij een aantal stappen om het ethos in het financiële systeem terug te brengen.
Hij pleitte voor harde bonusregels en voor het bestraffen van gehele teams en afdelingen als performance-doelstellingen (achteraf) niet blijken te zijn behaald of als er teveel risico’s zjjn genomen.
Sociaal contract
‘De combinatie van onbegrensd vertrouwen in de financiële markten vóór de crisis en de recente voorbeelden van corruptie in sommige van deze markten hebben het sociale kapitaal aangetast. In combinatie met de langere termijndruk van globalisering en technologische ontwikkelingen en een instabiele dynamiek van afnemend vertrouwen in het financiële systeem en exclusiviteit bedreigen het kapitalisme.’
Carney pleitte ervoor dat medewerkers van banken en andere financiële instellingen dichter bij hun klanten moeten komen te staan.
‘To move to a world that once again values the future, bankers need to see themselves as custodians of their institutions, improving them before passing them along to their successors’, aldus de gouverneur van de Bank of England.
Adam Smith
Wereldwijd neemt tegen de achtergrond van de vertrouwenscrisis de belangstelling toe voor het gedachtegoed van Adam Smith. Hij wordt met zijn boek ‘The wealth of Nations’ beschouwd als de grondlegger van het kapitalisme.
In zijn geschrift ‘The theory of Moral Sentiments’ stelt hij dat ondernemers niet alleen op winstmaximalisatie gericht moeten zijn, maar hun bedrijvigheid ook van hun nut moet zijn voor de samenleving als geheel. Vooral dat geschrift wordt herhaaldelijk aangehaald, ondermeer door oud-Rabo-topman Herman Wijffels.