Koningin Máxima heeft de Europese financiële toezichthouders opgeroepen financiële diensten te toetsen op hun gezondheidseffecten en heeft er bij het bankwezen, de betalingssector en de beleggingssector op aangedrongen meer te doen om ervoor te zorgen dat hun klanten goed geïnformeerde beslissingen nemen.
Sprekend in haar hoedanigheid van speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering noemde Máxima met name kredietverlening aan consumenten, cryptocurrencies en online financiële diensten als gebieden die kwetsbaarheden, met name van jongeren, dreigen uit te buiten.
‘Mijn suggestie is: evalueer de huidige financiële producten en diensten, samen met hun effecten op de financiële gezondheid’, zei de Nederlandse koningin op een conferentie georganiseerd door de drie financiële toezichthouders van de EU.
Jonge beleggers uiterst kwetsbaar
‘We moeten ons afvragen: Helpen deze aanbiedingen mensen echt hun uitgaven te beheren, of leiden ze tot overbesteding? Zeer riskante cryptocurrency en daghandel zijn ook steeds populairder geworden onder mensen die hopen rijk te worden. Jonge, onervaren beleggers zijn uiterst kwetsbaar’, zei ze.
Onder verwijzing naar recente inflatiecijfers zei de Nederlandse koningin, zelf voormalig bankier bij HSBC James Capel in New York in de jaren negentig, dat het onderwerp financiële gezondheid en financiële educatie nog belangrijker wordt door de pandemie en de stijgende kosten van levensonderhoud.
‘Vandaag is het nog dringender. In heel Europa maakt een overweldigende meerderheid van de mensen zich zorgen over de gevolgen van de inflatie voor hun financiële welzijn. De onvoorspelbaarheid van de pandemie zorgt ook voor meer onzekerheid voor miljoenen mensen en hun gezinnen. Velen hebben sinds het begin van de crisis moeite om het hoofd boven water te houden’, zei ze.
Praktijken kunnen bedrijven schaden
Máxima maakte haar opmerkingen dinsdag tijdens een tweedaagse conferentie van de Europese Bankautoriteit (EBA), de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen (EIOPA) en de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA). Ook een reeks vertegenwoordigers van de financiële sector en consumenten spraken op het evenement.
‘Ik moedig financiële instellingen aan om praktijken te veranderen die weliswaar inkomsten genereren, maar consumenten met een laag inkomen op oneerlijke wijze benadelen. Uiteindelijk zullen deze praktijken niet alleen consumenten schaden, maar kunnen ze op de lange termijn ook bedrijven schaden’, zei ze. ‘Bedrijven bevinden zich in een unieke positie om het financiële gedrag van mensen ten goede te beïnvloeden. Er ligt een groot potentieel in het aanbieden van producten die de financiële gezondheid verbeteren.’
Namens de toezichthouders zei EIOPA-voorzitter Petra Hielkema dat zij “groot belang” hechten aan financiële educatie en consumentenbescherming. Ook de Europese Commissie heeft duidelijk gemaakt dat financiële educatie een onderwerp is van toenemend belang. Samen met de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft zij onlangs een nieuw kader voor financiële competenties voor volwassenen gepresenteerd, en er zijn nog meer initiatieven in voorbereiding.
Essentieel instrument
“We moeten echt over geld praten,” zei Mairead McGuinness, Eurocommissaris voor financiële diensten. ‘Wat ik wil bereiken… is dat consumenten de juiste vragen weten te stellen, en nog belangrijker, dat ze het vertrouwen hebben om die vragen te stellen. Hier in de Commissie zijn wij vastbesloten actie te ondernemen om de financiële educatie van consumenten te ondersteunen.’
‘Mensen met een goede financiële gezondheid zijn veerkrachtiger en beter toegerust om kansen te grijpen. Een financieel gezonde bevolking kan de druk op de veiligheidsnetten van de overheid in het algemeen verlichten’, zei Máxima. ‘Dus als we in tijden van crisis snel willen opkrabbelen, is financiële gezondheid een essentieel instrument.’
Financiële educatieprogramma’s op scholen zijn niet genoeg, zei ze, verwijzend naar het snel toenemende belang van sociale media en beïnvloeders. ‘We moeten mensen ontmoeten waar ze zijn. Deze afhankelijkheid van sociale media zal in de nabije toekomst alleen maar toenemen. Het is dus belangrijk dat we leren hoe we deze kanalen goed kunnen gebruiken’, zei ze, verwijzend naar onderzoek waaruit blijkt dat 80 procent van de jongeren financieel advies krijgt van influencers.
Eenvoudiger regelgeving nodig
Terwijl de opmerkingen van koningin Máxima in de richting van de financiële toezichthouders constructief klonken, was de Brusselse vertegenwoordiger van de Europese vermogensbeheersector kritischer en riep op tot eenvoudigere en duidelijkere financiële regelgeving die het voor beleggers en consumenten gemakkelijker maakt om de juiste beslissingen te nemen. Ook hier werd naar inflatie verwezen.
‘Financiële educatie is niet alleen noodzakelijk, maar absoluut van cruciaal belang. Een op de drie EU-burgers is financieel niet weerbaar. Zij kunnen niet omgaan met een financiële schok. Dit is beangstigend als men bedenkt dat het pensioen voor veel mensen vroeg of laat als een grote schok komt’, aldus Tanguy Van de Werve, hoofd van de European Fund and Asset Management Association (Efama).
‘Als iets als ingewikkeld wordt ervaren, zal het als een hoger risico worden beschouwd, wat zal resulteren in een lagere bereidheid om te beleggen. Het verbeteren van de financiële kennis moet daarom hand in hand gaan met een vereenvoudiging van het regelgevingskader’. zei hij. ‘Niet alleen de pensioenspaarkloof neemt toe, maar ook de vermogensongelijkheid. Dit kan uiteindelijk leiden tot sociale onrust en verdere fragmentatie van onze samenlevingen.’
‘We moeten doortastender zijn, veel vastberadener’, aldus Van de Werve.