Larry Fink, CEO van BlackRock, de grootste vermogensbeheerder wereldwijd, richtte zich dinsdag in zijn jaarlijkse brief aan beleggers op drie cruciale thema’s: de pensioencrisis in de VS, de staatsschuldencrisis en het belang van duurzame investeringen.
Hoewel hij expliciet de term “ESG” vermeed, benadrukte Fink het belang van investeringen die milieueffecten meewegen. Dit door een evenwicht te zoeken tussen het reduceren van koolstofuitstoot en het waarborgen van energieveiligheid.
Zijn 11.000 woorden tellende brief opende Fink met een persoonlijke anekdote over het comfortabele pensioen van zijn ouders, als inleiding op de bredere pensioenproblematiek waar veel Amerikanen voor staan. De verschuiving van gegarandeerde pensioenuitkeringen naar bijdrage-gebaseerde plannen heeft geleid tot meer financiële onzekerheid bij pensionering.
‘Niemand wordt als natuurlijke belegger geboren’, aldus Fink. ‘Dat moeten we erkennen, want in de financiële sector suggereren we soms het tegenovergestelde. We doen alsof sparen voor je pensioen een fluitje van een cent is, net als autorijden naar je werk. Maar het financieren van je pensioen is allesbehalve intuïtief. Een betere vergelijking is iemand die een hoop auto-onderdelen op je oprit dumpt en zegt: “Regel het maar”.’
Nederlands voorbeeld
Fink noemde de pensioenherziening in Nederland als voorbeeld. ‘De mensheid is de afgelopen 120 jaar veranderd. Dus moet ook onze opvatting over pensioen veranderen’, zei hij. ‘Een land dat zijn pensioen opnieuw heeft uitgedacht is Nederland. Om hun staatspensioen betaalbaar te houden, besloten de Nederlanders meer dan 10 jaar geleden om de pensioenleeftijd geleidelijk te verhogen. Deze zal nu automatisch worden aangepast als de levensverwachting van het land verandert.’
‘Het is duidelijk dat het implementeren van dit beleid elders een enorme politieke onderneming zou zijn. Maar mijn punt is dat we het gesprek moeten aangaan. Als mensen regelmatig ouder worden dan 90, wat zou dan de gemiddelde pensioenleeftijd moeten zijn?’
Energiepragmatisme
In de context van duurzaam beleggen, toont Finks voorkeur voor een aanpak die milieuoverwegingen met energieveiligheid combineert - “energiepragmatisme” genoemd - dat hij duurzaam beleggen nog steeds serieus neemt. Onder druk van Republikeins geleide staten heeft BlackRock zich het afgelopen jaar teruggetrokken van ESG-beleggingen.
‘Ik hoor meer leiders decarbonisatie en energieveiligheid samenbrengen onder de noemer “energiepragmatisme” ’, schreef hij, verwijzend naar de noodzaak van evenwicht tussen energieveiligheid en energietransitie.
‘Met wind- en zonne-energie die nu op veel plaatsen goedkoper zijn dan elektriciteit opgewekt door fossiele brandstoffen, neemt de installatie van hernieuwbare energiebronnen toe. Dit draagt ook bij aan de strijd tegen klimaatverandering. Deze verschuiving heeft de markten beïnvloed, met zowel risico’s als kansen voor beleggers, inclusief klanten van BlackRock’, voegde hij toe.
“Groene premie”
Sinds 2020 is de terminologie rond een eerlijke transitie verfijnd, stelde Fink. ‘Een sleutelconcept is de “groene premie” - extra kosten voor het “groen” worden, zoals de overstap van een benzineauto naar een elektrisch voertuig’, zei hij. ‘Een lagere groene premie maakt decarbonisatie eerlijker en betaalbaarder.’
Volgens Fink biedt dit kansen voor de kapitaalmarkten om significant bij te dragen. ‘Privé-investeringen kunnen energiebedrijven ondersteunen bij het verminderen van innovatiekosten en het wereldwijd opschalen’, zei hij.
De oproep voor meer investeringen in infrastructuur als middel voor economische groei en duurzaamheid was een kernthema in Finks brief. Hij bepleitte het gebruik van publiek-private partnerschappen voor infrastructuurprojecten, gezien het hoge schuldniveau van veel landen als belemmering voor louter publieke financiering.
Nationale schuld
In zijn bespreking van de staatsschuld benadrukte Fink de noodzaak voor een groeigerichte strategie, met nadruk op investeringen in infrastructuur en technologie.
‘De infrastructuursector behoort tot de snelst groeiende segmenten van de private markt, aangedreven door duidelijke macro-economische trends’, lichtte hij toe. ‘In ontwikkelingslanden leidt toenemende welvaart tot een hogere vraag naar onder meer energie en vervoer, terwijl rijke landen zowel nieuwe infrastructuur moeten ontwikkelen als bestaande moeten opknappen.’
‘In de VS heeft de regering-Biden een generatie-overspannende investering in infrastructuur wetgeving doorgevoerd, maar kampt het land nog steeds met 2.000 miljard dollar aan achterstallig onderhoud. Hoe financieren we al deze infrastructuur? Ik geloof dat een mix van publieke en private financiering noodzakelijk is, omdat de overheid alleen niet alle kosten kan dragen. De schuld is simpelweg te omvangrijk.’
“Groei” als oplossing
De VS heeft haar oplopende schuld historisch gezien beheerd door de uitgifte van meer staatsobligaties, afhankelijk van voortdurende investeerders interesse. Maar de interesse van buitenlandse investeerders in Amerikaanse schulden kan afnemen naarmate de wereldwijde kapitaalmarkten groeien. Fink wijst op deze trend en het risico van een economische recessie vergelijkbaar met die in Japan, naast de uitdagingen van inflatie, als redenen voor Amerikaanse leiders om het toenemende schuldenprobleem serieus te nemen.
Toch ziet de topman van BlackRock een schuldencrisis in de VS niet als onafwendbaar. ‘Hoewel fiscale discipline de schuld enigszins kan indammen, zal het aanzienlijk verhogen van belastingen of verlagen van uitgaven politiek en rekenkundig lastig zijn. Een andere oplossing, naast belastingverhoging of bezuinigingen, is economische groei.’