Bij de grootbanken is als gevolg van het provisieverbod al een tijdje een beweging van advies naar beheer zichtbaar. Mifid II lijkt het aanbieden van execution only-dienstverlening en -advies steeds onaantrekkelijker te maken, waardoor het zwaartepunt mogelijk nog meer op vermogensbeheer komt te liggen.
Traditioneel beleggen de meeste Nederlandse beleggers zelf, zonder gebruik te maken van een adviseur, gevolgd door een groep die zich wel laat adviseren en een groep die zijn beleggingen helemaal heeft uitbesteed aan een vermogensbeheerder.
Hoe groter de vermogens, hoe vaker de hulp wordt ingeroepen van professionals. Kijk je niet naar aantallen klanten, maar naar het belegde vermogen dan was beleggingsadvies is 2011 nog by far de dominantste vorm van beleggingsdienstverlening.
Verreweg de meeste Nederlandse beleggers beleggen bij de grootbanken. Zij hebben 80 procent van de beleggingsmarkt in handen. In 2011 zat ruim 60 procent van het belegde vermogen bij grootbanken bij advies, nog geen 20 procent was execution only belegd en daarnaast zat nog zo’n 15 procent in beheer, blijkt uit cijfers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
In 2014 deed het provisieverbod zijn intrede in Nederland. Sindsdien betalen mensen niet meer ongemerkt indirect voor beleggingsadvies, maar krijgen zij direct een rekening gepresenteerd. Hierdoor is een beweging zichtbaar van advies richting zelf beleggen en beheer. Zelf beleggen is goedkoper voor de klant. Beheer is voor de bank minder arbeidsintensief.
Eind 2014 was volgens cijfers van de AFM advies al niet meer de dominantste vorm van dienstverlening. Nog maar ongeveer 30 procent van het vermogen onder beheer van de grootbanken zat in advies. Daarnaast werd meer dan 40 procent zelf belegd en was een kleine 30 procent in beheer gegeven.
Verdienmodel in geding
Bij zelfstandige vermogensbeheerders zat altijd al meer geld in beheer dan in advies, maar ook hier boet advies aan belang in. ‘Wij horen van steeds meer partijen dat ze stoppen met het geven van beleggingsadvies’, zegt Koen Laarhoven van vergelijkingssite Vermogensbeheer.nl.
‘Het “loket” advies neemt in verhouding te veel tijd per klant in beslag, waardoor het verdienmodel in het geding komt’, licht Roger Wynands van Attent Vermogensbeheer toe. ‘De “adviesklant” is nauwelijks bereid de kosten te betalen die gepaard gaan met de tijd die wij ermee bezig zijn. Het lijkt daardoor zowel voor de klant als voor een vermogensbeheerder niet langer werkbaar te zijn.’
Post Vermogensbeheer leverde zijn adviesvergunning afgelopen jaar in. ‘We bieden geen dienstverlening aan die valt onder de betreffende vergunning’, zegt Lodewijk van Meel van Post.
‘Dit deden we eigenlijk al enige tijd niet, maar met Mifid II op komst hebben we het gehele proces en dienstenpalet onder de loep genomen. Onder Mifid II denken wij dat beleggingsadvies een dienstverlening gaat worden die qua zorgplicht te “gevaarlijk” is en daarnaast niet rendabel door de toenemende administratie.’
Andere beheerders, waaronder Top Capital, zeggen niet te stoppen met advies, maar er wel naar te streven mensen te laten kiezen voor beheer.
Laarhoven heeft dit vaker gehoord. ‘Wij verwachten dat alleen grote partijen zoals banken en grotere zelfstandige beheerders straks nog advies zullen aanbieden. In onze doorverwijzing zijn wij nu al heel voorzichtig geworden met het doorverwijzen van mensen die advies zoeken naar “kleinere” beheerders.’
Mifid II kent strikte regels voor het bepalen van de match van een product bij de klant. Het ziet ernaar uit dat een product niet alleen moet passen bij het type klant, maar ook bij zijn kennis en ervaring, zijn vermogen om verliezen op te vangen, zijn doelstellingen en zijn behoeften.
De Nederlandse Vereniging van Banken sprak eerder al de vrees uit dat als dit ook allemaal nagegaan moet worden bij de execution only-verkoop van producten, dit type dienstverlening veel duurder wordt of banken er misschien zelfs helemaal mee stoppen.
Maar ook bij advies gaat dit voor veel extra werk zorgen en leidt dit mogelijk tot een verdere verschraling van het aanbod, zegt zelfstandig Mifid II-deskundige Iris van de Looij. Zij was voorheen werkzaam bij KBL European Private Bankers, de groep waartoe in Nederland Theodoor Gilissen Bankiers en sinds kort ook Insinger de Beaufort behoort.
Passendheid en geschiktheid
‘Vroeger kon je gewoon aan iedereen die in een bepaald aandeel belegde een algemeen advies mailen om dat aandeel in te ruilen voor een ander. Straks moet je bij ieder advies aangeven waarom dat passend is bij de kennis en ervaring, doelstellingen et cetera van deze specifieke klant’, zegt Van de Looij.
Dit zorgt ervoor dat je aan adviesklanten als bank of vermogensbeheerder veel meer werk hebt dan aan beheerklanten. Het is volgens haar daarom niet verwonderlijk dat veel banken van advies af willen. Voor sommige zelfstandige vermogensbeheerders is het misschien zelfs verstandig ermee te stoppen.
Theodoor Gilissen daarentegen zegt niet af te willen van advies. Hoewel de verhouding tussen advies en beheer de afgelopen vijf jaar bij Gilissen is afgenomen van 80:20 naar 50:50, zegt directeur private banking Saskia Klep dat advies voor haar bank een hele belangrijke vorm van dienstverlening blijft, ook in de nieuwe fusiebank met Insinger en ook onder Mifid II.
‘De verschraling en standaardisering van de beleggingsadvisering is al jaren gaande. Wij zien dat juist als een kans.’ Op de precieze impact van Mifid II studeert de bank nog.
ABN Amro MeesPierson geeft aan dat het nog te vroeg is te zeggen wat Mifid II betekent voor het productaanbod onder ‘advies’.
Rabobank zegt dat advies bij de bank een trouwe groep klanten kent, ‘die we ook straks graag willen blijven bedienen. En hierbij denken wij goed aan de Mifid II-eisen te kunnen voldoen.’
Daarvoor moeten partijen echter flink aan de bak. Blauwtulp Wealth Management is een van de weinige partijen die zegt al bijna klaar te zijn met alle voorbereidingen voor de komst van Mifid II. Maar voldoen aan alle voorwaarden is volgens Denis Hatenboer van Blauwtulp ‘echt a hell of a job’.
Dit artikel staat in het Fondsnieuws-magazine ‘Vakbroeders’, dat op 8 maart is verschenen.