Nederlandse aanbieders van beleggingsfondsen en ETF’s worden geconfronteerd met aanzienlijke en oplopende kosten van Allfunds, om op het schap te mogen liggen bij Saxo Bank. Veel kleine partijen kunnen de hoge bedragen niet ophoesten.
Dit stellen diverse bronnen uit de fonds- en ETF-industrie tegenover Investment Officer. Velen willen alleen op anonieme basis spreken, vanwege de grote afhankelijkheid van Saxo.
Het Spaanse Allfunds, dat een notering heeft aan het Damrak, positioneert zichzelf als een WealthTech-speler die fondshuizen en distributeurs met elkaar in contact brengt. In de praktijk verwerkt het bedrijf in- en uitschrijvingen voor beleggingsfondsen en verzamelt het fondsdata die de banken vanuit wet- en regelgeving moeten vermelden.
Voor het verzamelen en doorsturen van de data naar een bank als Saxo, vraagt Allfunds een fee. Als de aanbieders van beleggingsfondsen en ETF’s niet betalen, dan worden de data door Allfunds niet doorgestuurd naar de bank, waardoor het beleggingsproduct niet op het schap van de bank komt, zo stellen de bronnen.
Allfunds is daarmee een gatekeeper van wat er op het schap ligt bij een depotbank, stellen de bronnen die voor dit artikel zijn gesproken. ‘Het is een vorm van gedwongen winkelnering’, aldus één van hen. Aanbieders voelen zich min of meer gedwongen om te betalen, omdat ze anders worden afgesloten van hun klanten, zo zeggen ze. Daarbij vinden ze het ‘de wereld op zijn kop’, om te moeten betalen om informatie die gratis en algemeen beschikbaar is aan Allfunds te “mogen” geven, terwijl het verzamelen van deze gegevens hoort bij de zorgplicht van de banken, zoals Saxo.
Diverse bronnen noemen het een ‘verhulde kickback’, omdat het een indirecte vergoeding voor uitbesteed backoffice-werk betreft. Het enige verschil met een echte kickback fee is volgens hen dat de bank niet rechtstreeks geld krijgt, maar indirect, doordat hun kosten lager zijn. Bij andere partijen, zoals FundSettle of Vestima/Clearstream van Deutsche Börse worden de kosten bij de houder van de bankrekening in rekening gebracht. Dat is de situatie die beoogd werd met het provisieverbod: transparantie over kosten voor de houder van de bankrekening, de belegger. Die transparantie is weg door de kickbacks die Allfunds eist.
Allfunds zegt het Nederlandse verbod op commissies ofwel kickback niet te omzeilen, omdat ze geen direct of indirect verband hebben met de beleggingsdiensten die de firma aanbiedt aan klanten (zie kader). Toezichthouder AFM stelt dat uitzonderingsgronden gelden voor provisies die noodzakelijk zijn voor het verlenen van of mogelijk maken van dienstverlening.
Hoge kosten
Allfunds rekent volgens de gesproken partijen een set-up fee van 25.000 euro, bovenop een jaarlijkse fee van 25.000 euro en een variabel percentage van het geïnvesteerde vermogen, initieel 0,15 procent per jaar.
Het gaat om bedragen en percentages die voor sommige partijen niet te betalen zijn. Andere geraadpleegde bronnen betalen het, en zeggen ook méér te betalen als dat nodig zou zijn, omdat ze niet kunnen zonder een plek op het schap. Ze beamen dat ze daarmee het systeem in stand houden en vinden dat het leidt tot oneerlijke concurrentie en dat het innovatieve goedkopere beleggingsproducten remt.
Allfunds wil geen concrete bedragen noemen en stelt bij benadering dat er een flexibele prijsstructuur is die afhangt van meerdere factoren, waaronder beheerd vermogen en regio. In de jaarlijkse kosten zit volgens Allfunds bovendien extra dienstverlening, waaronder tools die fundmanagers kunnen gebruiken om nieuwe inzichten te krijgen in hun business. Het gaat om bijvoorbeeld informatie over het concurrentieveld in een bepaalde markt, de marktpositie van een fonds, het type belegger dat het fonds koopt en of de belegging beter of slechter presteert dan een soortgelijk fonds.
De bronnen die hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit artikel, hebben een lijst gekregen met alle diensten die Allfunds voor het bedrag levert. Een op het eerste oog indrukwekkende lijst, maar uiteindelijk zijn het voornamelijk diensten die voor de aanbieders niet interessant zijn, zo zeggen ze. Veel van deze diensten krijgen ze op andere manieren al gratis. ‘Een sigaar uit eigen doos’, concludeert een van hen. ‘Het enige dat niet op de lijst staat is dat als je niet betaalt, je geen toegang meer krijgt tot de bank.’
‘Het wordt aanbieders moeilijk gemaakt om hun fondsen op de grote online platforms te krijgen. Het beperkt onze groei en tegelijkertijd krijgen beleggers minder opties om uit te kiezen.’ Goedkopere beleggingsfondsen zijn bij Saxo bijvoorbeeld niet beschikbaar, vult een ander aan.
‘Kleine aanbieders kunnen wel een advertentiecampagne starten om hun fonds onder de aandacht te brengen, maar als mensen het fonds niet kunnen kopen dan heeft dat weinig zin’, aldus één van de aanbieders.
Reactie Saxo en Allfunds
Een woordvoerder van Saxo Bank erkent dat eindklanten ‘niet makkelijk’ toegang krijgen tot fondsen die niet zijn aangesloten op het platform van Allfunds, maar zegt dat de bank in Nederland ook toegang tot fondsen verleent via Euronext Fund Service om meer beleggingsopties voor klanten aan te bieden. De service van Euronext heeft evenwel alleen betrekking op beursgenoteerde beleggingsfondsen.
Saxo stelt dat er geen sprake is van een kickback fee. ‘De fees die fundmanagers betalen aan Allfunds hebben nooit een direct of indirect verband met de beleggingsdiensten die we aanbieden aan klanten en vallen dan ook niet onder het provisieverbod.’
Saxo zegt tegenover Investment Officer de zorgen van kleinere fondsen over een oneerlijk speelveld in Nederland te begrijpen. ‘Het gebruik van Allfunds is echter nodig om aan regelgeving te voldoen en om onze processen zo veel mogelijk op een efficiënte manier te automatiseren.’
Op de vraag of Saxo de situatie voor kleinere fondsen wil verbeteren, antwoordt de bank: ‘We beoordelen continu of onze diensten voldoen aan de wensen van klanten. Platformen als Allfunds voldoen aan de standaarden in de industrie en aan wet- en regelgeving.’
Allfunds ziet dat kleinere partijen soms geen contract willen of kunnen sluiten met het bedrijf, maar dit hoeft volgens het Spaanse bedrijf niet te betekenen dat een fonds dan niet op het schap van een bank zoals Saxo ligt. Er kan op verzoek van een bank alsnog worden besloten om een fonds op te nemen op het platform van Allfunds. In deze gevallen wordt er een vergoeding per transactie berekend, die volgens Allfunds in veel gevallen door de eindklant wordt betaald.
De AFM laat in een reactie weten dat het, vanwege toezichtvertrouwelijkheid, niet kan ingaan op vragen over individuele instellingen. ‘Het Nederlandse provisieverbod voor beleggingsondernemingen heeft tot doel de belegger te beschermen tegen de prikkels die van provisies, zoals kickbacks, uitgaan. Deze prikkels kunnen ertoe leiden dat de beleggingsonderneming niet handelt in het belang van de klant’, zo stelt de toezichthouder wel. Het provisieverbod kent uitzonderingsgronden, onder meer voor provisies die noodzakelijk zijn voor het verlenen van of mogelijk maken van de dienstverlening. Bovendien is het mandaat van de AFM alleen van toepassing op Nederlandse beleggingsondernemingen en op beleggingsondernemingen met zetel in een andere lidstaat met bijkantoor in Nederland. Het Nederlandse provisieverbod is niet van toepassing op beleggingsondernemingen met een zetel in een andere lidstaat. ‘Voor dergelijke beleggingsondernemingen zijn de Mifid II-provisieregels van toepassing. Het toezicht daarop is belegd bij de toezichthouder uit het land van herkomst’, aldus een woordvoerder van de AFM.