Voor de tweede opeenvolgende dag pompt het Amerikaanse stelsel van centrale banken (Fed) geld in het financiële systeem. Aanleiding is onrust op de markt voor zeer kortlopende leningen, de zogenoemde repomarkt. Tegelijkertijd verlaagde de Fed woensdag de officiële rente met 25 basispunten.
Dinsdag gaf de Fed een injectie van meer dan 53 miljard dollar en vandaag volgde een tweede injectie van naar schatting 75 miljard dollar. Normaal gesproken hoort de reporente dicht bij de beleidsrente in de VS - nu van 2 tot 2,25 procent - te liggen, maar deze steeg nu zelfs tot 10 procent.
Een fors hogere rente kan snel overslaan naar andere leningen en aanleiding geven tot hogere rente. Dit zou de economische groei kunnen afremmen. ‘Deze ontwikkeling is zonder precedent’, zegt Mark Cabana, rentestrateeg van Bank of America Merill Lynch. Het is voor het eerst sinds de crisis van 2008 dat de Fed een dergelijke interventie moet doen in wat wel de ‘loodgietersmarkt van de financiële sector’ wordt genoemd.
De Fed verlaagde ondertussen de rente met 0,25 procent, net als in juli 2019. In de afgelopen tien jaar heeft de centrale bank twee van dergelijke renteverlagingen achter elkaar niet gedaan. Bankpresident Jerome Powell zei in een toelichting dat hij met deze verlaging de economie wil steunen; Volgens hem valt de export tegen, alsook de bedrijfsinvesteringen. Het belangrijkste rentetarief komt nu op een bandbreedte van tussen de 1,75 procent en 2,0 procent.
Tegelijkertijd bracht de Fed de rente omlaag die zij betaalt op overtollige reserves die commerciële banken bij haar hebben ondergebracht. Zij deed dat met 30 basispunten tot 1,80 procent, wat een reactie is op de spanningen op de repomarkt. Doel van deze maatregel is om de reporente weer binnen de bandbreedte van de beleidsrente te krijgen.
Volgens analisten en rentestrategen wijst de onverwachte rentestijging op de repomarkt erop dat de Fed mogelijk haar grip op de korte rente verliest. ‘Deze markten zijn duidelijk gestresst. Het vereist een interventie van de Fed’, zei Guy LeBas, managing director fixed income van Janney Capital Markets tegenover CNN.
Repomarkt is essentieel
Dinsdagnacht werd besloten tot een zogenoemde ‘overnight repo operation’, en werd er meer dan 50 miljard in het systeem gepompt. Dat gebeurde nadat deze rente maandag was gestegen tot 5 procent, tegen 2,29 procent eind vorige week. Dinsdag werd zelfs 10 procent bereikt, waarop de Fed intervenieerde.
De repomarkt krijgt niet veel aandacht, maar is essentieel voor het goed functioneren van de markten. Het stelt banken in staat om snel en goedkoop geld te lenen, bijvoorbeeld om schuldpapier te kopen. Tijdens de beurscrisis van 2008 viel deze markt droog.
De situatie van nu is niet te vergelijken met die van 2008, verzekeren deskundigen. Indertijd implodeerde deze markt vanwege zorgen over de gezondheid van banken. Die zorgen zijn er nu voor Amerikaanse banken niet. Experts zeggen niet exact te weten wat deze rentestijging heeft veroorzaakt.
Technische oorzaak of niet?
Bank of America denkt dat de snelle stijging van de ‘overnight repo’ het gevolg is van een verkeerde inschatting door de Fed van de liquiditeit die op dit moment in deze markt nodig is. Ook wordt er rekening mee gehouden dat het verband houdt met het feit dat het Amerikaanse federale begrotingstekort fors is gestegen ten gevolge van belastingverlagingen en hogere overheidsuitgaven. Dit resulteert in een levendige handel in Treasuries, die door banken veelal worden gekocht via gebruikmaking van de repomarkt. Alleen maandag plaatste de Amerikaanse overheid al 54 miljard dollar aan nieuw schuldpapier.
Opvallend is volgens marktpartijen dat de interbancaire rente, de rente waartegen banken reserves van elkaar kunnen lenen, dinsdag in het verlengde van de reporente steeg tot boven de bandbreedte voor de beleidsrente. Normaal gesproken is dat niet mogelijk, omdat de Fed aan de bovenkant van de bandbreedte standaard nieuwe reserves uitgeeft. Ook hiervoor is nog geen verklaring bekend.
Ten gevolge van het beleid van kwantitatieve verruiming hielden commerciële banken in 2014 bij de Fed 2900 miljard dollar aan. Inmiddeis dat gedaald tot 1300 miljard. Daarvan ligt 1000 miljard dollar min of meer vast vanwege verplichtingen die gelden voor reserves en liquiduiteit. De resterende 300 miljard dollar als buffer is mogelijk te gering om plotselinge schokken op te vangen.
In de markt vraagt men zich dan ook af of het slechts een technische oorzaak heeft, of dat de oplopende schulden van de Amerikaanse federale regering een serieus thema voor beleggers begint te worden. Vorige week werd de markt ook opgeschikt door een snelle rotatie in de aandelenmarkten van momentum- naar waardeaandelen.