De afgelopen jaren is er veel onduidelijkheid geweest over de grens tussen het geven van inzicht en het geven van advies. In december 2021 heeft de AFM haar visie op de interpretatie van Informeren en Adviseren beschreven. Wat betekent dit voor de zorgplicht bij het afsluiten en onderhouden van financiële producten?
Kort samengevat is er sprake van adviseren bij een persoonlijke aanbeveling aan een (potentiële) klant over een nieuw af te sluiten product van een specifieke aanbieder. De criteria van advies zijn:
- Er is sprake van een aanbeveling
- De aanbeveling wekt de suggestie dat deze passend is op basis van de persoonlijke situatie;
- Het betreft een nieuw af te sluiten product;
- De aanbeveling is niet gedaan aan het publiek;
- Het betreft een (potentiële) klant.
Er is sprake van informeren wanneer een of meerdere van de genoemde criteria niet van toepassing zijn. De AFM heeft advies gedefinieerd in relatie tot de Wet financieel Toezicht (WfT). Advies gaat natuurlijk verder dan het afsluiten van een nieuw product in het kader van de WfT. Indien wordt aangegeven dat een risicoverzekering niet hoeft te worden overgesloten, is dat dan ook advies? Of dat je extra moet inleggen in een bestaand product om het doel te realiseren?
Hoe ver gaat de zorgplicht?
Dit is geen advies in het kader van de WfT, maar wel een actie in het kader van zorgplicht. Maar hoe ver gaat de zorgplicht dan? Hier kom je al wat meer in een grijs gebied en is (nog) niet concreet beschreven in de wet. De AFM heeft wel richting gegeven door middel van verschillende leidraden gericht op dienstverlening en invulling van zorgplicht voor banken, vermogensbeheerders en verzekeraars.
Belangrijke onderwerpen in die leidraden zijn de balans tussen risico, rendement en kosten en de aanpak vanuit een meer holistische benadering met de gehele klantsituatie als uitgangspunt. De wetgeving voor banken en verzekeraars verschilt van die van pensioenuitvoerders. In de conceptteksten van de nieuwe pensioenwet worden voor pensioenuitvoerders kaders vastgelegd voor keuzebegeleiding om de deelnemer goed te ondersteunen bij het maken van een passende keuze. Dit is een mooie richtlijn voor de begeleiding van deelnemers tijdens de looptijd van het pensioenproduct.
Inzicht in persoonlijke financiële situatie
In de afgelopen jaren was er bij veel partijen koudwatervrees om klanten en deelnemers te informeren en inzicht te geven in de persoonlijke financiële situatie. Men was bang dat dit zou worden gezien als advies. Pensioenfondsen mogen immers niet adviseren en banken en vermogensbeheerders moeten duidelijk aangeven of het een advies betreft, zoals de Interpretatie van de AFM aangeeft. Het is wel onze ervaring dat er meer kan en mag dan pensioenuitvoerders nu denken vóórdat het advies is.
Het geven van advies via een adviseur is duur, dus wordt er steeds meer gedigitaliseerd. Het geven van digitaal advies is een grote uitdaging omdat de complexiteit al snel groot is, het begrijpelijk moet zijn voor de consument en in geval van productadvies moet het voldoen aan de bovengenoemde wet- en regelgeving. Vandaar dat veel partijen al snel de weg van ‘execution only’ kiezen. Hoever gaat zorgplicht wanneer het gaat om begeleiding van consumenten tijdens de levenscyclus van een ‘execution only’ product?
Naar een gelijk speelveld
Dit is niet duidelijk voor banken, vermogensbeheerders en verzekeraars. Daarnaast staat er voor pensioenuitvoerders in de conceptwettekst van de ‘Wet toekomst pensioen’ dat de deelnemer moet worden begeleid bij het maken van een passende keuzes, een nieuwe norm voor keuzebegeleiding. In een digitale vorm wordt de volgordelijkheid van de stappen die de deelnemer moet doorlopen van cruciaal belang. Ook de alternatieven die aan bepaalde keuzes gerelateerd zijn moeten daarin meegenomen worden om de deelnemers een volledig beeld te geven.
Moet wet- en regelgeving niet meer op elkaar worden afgestemd en gelden voor alle financiële dienstverleners? Wetgeving voor productadvies is verder ontwikkeld bij banken en verzekeraars, terwijl de nieuwe pensioenwet inzake keuzebegeleiding bij pensioenfondsen verder gaat dan bij banken en verzekeraars.
Wanneer beide wetten worden toegepast voor alle financiële dienstverleners zal het minder gaan over de definitie van advies en meer over de blijvende invulling van zorgplicht. Dit zal de begeleiding van de consument of deelnemer bij financiële keuzes ten goede komen, waarbij er een gelijk speelveld is voor iedereen!
Ronald Jansen is Solution Owner Goal Based Planning bij Ortec Finance.