De marges die banken hebben op het betalingsverkeer, komen door de inwerkintreding van de Europese richtlijn PSD 2 nog meer onder druk te staan. Ook dreigen de miljoenen die banken de afgelopen jaren hebben geïnvesteerd in de digitalisering van hun direct marketing aan dovemansoren te zijn besteed. Private banks en vermogensbeheerders ontspringen de dans eveneens niet.
Dat zegt Filip Weynants, director Risk Consulting van KPMG België in gesprek met Investment Officer. ‘Er heerst wel degelijk grote bezorgdheid.’
Bikkelharde strijd
PSD 2 verplicht banken klantgegevens te delen met techbedrijven en andere banken, mits de klant daar toestemming voor geeft. Over de details van de richtlijn woedde een bikkelharde strijd tussen fintechbedrijven en het traditionele bankwezen omdat deze laatste haar alleenheerschappij op het leveren van bankdiensten door de richtlijn zal verliezen. PSD 2 is dan ook een van de ingrijpendste veranderingen in het bankenlandschap van de laatste jaren, zegt Weynants.
‘Tot nu toe was het bankwezen een afgeschermde wereld. Banken sloten hun klanten om commerciële redenen af van derden, maar dat mag niet langer. We zitten nu met een situatie waarbij een saaie betalingsrichtlijn in combinatie met nieuwe technologie en privacyregels een aardsverschuiving in consumentengedrag zal gaan veroorzaken.’
En dat heeft grote gevolgen voor het verdienmodel van de banken, vervolgt Weynants. In de toekomst zullen steeds meer betalingen namelijk verlopen via zogenaamde credit transfers en daar valt voor banken nauwelijks aan te verdienen.
‘Vandaag verdient de bank nog enkele basispunten als je met je kaart betaalt, maar door PSD 2 staat de weg open voor alternatieve betalingssystemen waarvoor de kaart niet langer nodig is. Steeds meer betalingen zullen gebeuren via apps op een smartphone. Dat heeft dus een onmiddellijke impact op de marges die banken nemen op het betalingsverkeer.’
Extra concurrentie
Tegelijkertijd speelt er volgens Weynants nog een veel groter belang met nog een veel grotere impact tot gevolg. In de strijd om de klant hebben banken de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in digitale marketinginstrumenten. Maar, zegt Weynants, als die klant nu besluit om zijn betalingen niet meer uit te voeren via het bankkanaal, verdwijnt dus de mogelijkheid om met hem in contact te treden.
‘Om hun cost of sales terug te dringen, zijn banken massaal via digitale kanalen met hun klanten gaan communiceren ten koste van het face-to-face-contact. Tot nu toe loonde dat enorm. Maar om blootgesteld te worden aan de boodschap van de bank, moeten klanten wel van de bankplatformen gebruik maken. Op een mobiele applicatie van een derde partij is dit niet langer het geval. Erger nog: hun klant krijgt direct exposure naar nieuwe concurrenten die door PSD 2 nu ook bankproducten kunnen aanbieden. Banken zullen dus nieuwe manieren moeten vinden om hun klanten te bereiken.’
Data: het nieuwe goud
Volgens Weynants kijken Fintechspelers al jaren likkebaardend naar de “golden source of information” van de banken; de data van bankklanten zijn in combinatie met bijvoorbeeld een Facebookprofiel volgens hem letterlijk goud waard. Techreuzen spelen hier nu al via die andere Europese wetgeving, GDPR, handig op in. Consumenten worden momenteel via een onophoudelijke stroom verzoeken verleid om toestemming te geven voor zaken waarvan ze de gevolgen niet kunnen overzien.
‘Ik garandeer je dat er nu al partijen zijn die proberen klanten te laten instemmen met het delen van hun bankgegevens of het verkopen van hun data. Ook Veěra Jourová, Europees commissaris voor Consumentenzaken, geeft toe dat GDPR de slagkracht van disruptieve nieuwkomers en grote techreuzen juist heeft vergroot, ten koste van de traditionele spelers.’
De vraag is volgens Weynants nu of banken flexibel genoeg zijn om zowel met hun klanten als met hun concurrenten mee te bewegen. ‘Ik denk in veel gevallen niet. Er zit namelijk altijd frictie tussen wat de frontoffice van een bank, de marketeers, willen, en wat ze van de backoffice, de compliance-afdeling, mogen; banken zijn hierdoor veel minder flexibel dan de nieuwkomers.’
PSD 3, ook voor vermogensbeheerders?
En hoewel PSD 2 momenteel nog alleen voor zichtrekeningen geldt, is het volgens Weynants een kwestie van tijd voordat ook private banks en andere vermogensbeheerders ermee te maken krijgen. Hoofdreden is de wens van klanten zelf. Zij zullen op een gegeven moment van hun banken vragen om een overzicht van al hun bankgegevens - ook spaarrekeningen en beleggingsportefeuilles - samen te brengen op eenzelfde platform.
‘Dat het met PSD 2 niet zo’n vaart zal lopen voor private banks en vermogensbeheerders, is een verkeerde inschatting. Als je naar de businessmodellen in Azië en de Verenigde Staten kijkt, zie je dat klanten bottom up vragende partij zijn om hun gehéle financiële vermogen in kaart te brengen. Het is enkel een kwestie van tijd voordat ook Europa die wens zal inwilligen.’