Top 5 oudste beleggingsfondsen: Robeco aan kop

Een beleggingsfonds is een al decennia lang bestaand concept. Toch dateert het eerste beleggingsfonds ter wereld van een veel eerdere datum dan veel beleggers zich zullen realiseren. Er zijn echter weinig beleggingsfondsen die een echt lang leven beschoren is. Deze week een overzicht van de oldtimers onder de beleggingsfondsen die nog steeds in Nederland verkrijgbaar zijn.

‘Nederland speelde een vooraanstaande rol in de ontstaansgeschiedenis van beleggingsfondsen’, opent Morningstar-analist Ronald van Genderen zijn Fondsnieuws-bijdrage van deze week. 7 juli 1774 mag volgens hem worden beschouwd als de geboortedatum van het eerste beleggingsfonds ter wereld. Op deze datum plaatste Abraham van Ketwich een advertentie waarin hij de oprichting van het beleggingsfonds “Eendragt maakt Magt” aankondigt.

Opvallend genoeg kende het fonds van destijds al veel gelijkenissen met de hedendaagse fondsen. Zo was het primaire doel het beleggen voor gezamenlijke rekening om het risico te delen en beter te presteren. Het fonds ging ervan uit dat spreiding het beste middel was om onverwachte koersdalingen het hoofd te bieden. Daartoe werden alle posities gelijkgewogen. Daarnaast werd al duidelijk omschreven waar het fonds wel en ook niet in zou beleggen. Al deze beleggingsdoelstellingen en -restricties werden vastgelegd in een document genaamd “Negotiatie”, of wat wij tegenwoordig het prospectus noemen. Het bleef niet bij dit ene fonds, want Van Ketwich zou in de jaren daarna nog meer fondsen lanceren.

De introductie van de eerste beleggingsfondsen was een reactie op de financiële crisis die woedde in 1772. Oorspronkelijk begonnen in Londen, verspreidde deze crisis zich naar andere landen in Europa, waaronder Nederland. Hoewel het onderliggende principe van het spreiden van risico daarmee voorzag in een opkomende behoefte, zou het pas tot een volgende financiële crisis duren dat beleggingsfondsen definitief voet aan de grond kregen.

De grote doorbraak

Tijdens de Grote Depressie in de jaren ‘30 van de vorige eeuw braken beleggingsfondsen definitief door. Een aantal van de tegenwoordig nog bestaande fondsen dateert zelfs uit die tijd. Echter, van de ruim 53.000 in Europa vandaag de dag verkochte fondsen zijn er maar weinig die circa 90 jaar geleden het levenslicht zagen.

In moderne tijden kent het beleggingsuniversum een behoorlijk hoog verloop. Aan de ene kant doen beleggers graag mee in de laatste beleggingstrends en fondshuizen zijn niet bevreesd om in menig beleggingshype mee te draaien en de markt van de nieuwste fondsen te voorzien. Dat zorgt tijdelijk voor een flinke toename in het aantal fondsen, maar wanneer de hype voorbij is, dan worden dergelijke fondsen ook weer net zo gemakkelijk van de markt gehaald. Anderzijds worden al langer bestaande fondsen ook geliquideerd bij ondermaatse prestaties of een te geringe omvang van het fondsvermogen.

De overlevingskansen van een fonds zijn tegenwoordig in ieder geval niet al te hoog. Uit de in augustus 2020 gepubliceerde Morningstar European Active/Passive Barometer blijkt bijvoorbeeld dat over het algemeen (hoewel afhankelijk van de Morningstar-categorie) een fonds minder dan 50 procent kans heeft om langer dan 10 jaar te bestaan. Desalniettemin, zijn er wel degelijk fondsen met een lange historie te vinden, al heeft geen van hen het record in handen. Die eer is nog altijd weggelegd voor een fonds uit de stal van Van Ketwich dat uiteindelijk iets meer dan 100 jaar heeft bestaan.

Top-5 

In de Top-5 van deze week een overzicht van de vijf oudste fondsen, waarvan een distributievergoedingvrije aandelenklasse beschikbaar is in Nederland.

Het oudste in Nederland beschikbare fonds is Robeco N.V., hoewel het inmiddels niet meer onder die naam bekend is en ook het beleggingsproces en portefeuilleconstructie sterk zijn veranderd in de loop der jaren. In 2017 werd de naam al gewijzigd in Robeco Global Stars Equities Fund, terwijl daar in 2019 “sustainability” aan toe werd gevoegd om tot de huidige naamgeving te komen: Robeco Sustainable Global Stars Equities. 

Het fonds heeft inmiddels een respectabele leeftijd van ruim 87 jaar behaald. De oprichting van de Robeco Groep en het fonds Robeco NV is terug te voeren tot de Club Rotterdam. Deze zakenclub was een initiatief van de Rotterdamse reder J. van Hoey Smith en had haar eerste bijeenkomst op 20 september 1928. Op 3 september 1929 presenteerde de vooraanstaande Rotterdammer Karel Paul van der Mandele tegenover de clubleden het idee om een beleggingsmaatschappij op te richten. 

De doelstelling was om het Rotterdamse bedrijfsleven te steunen en om het in een later stadium toegankelijk te maken voor particuliere beleggers. Die kregen zo de mogelijkheid om te beleggen in een goed gespreide, collectief beheerde portefeuille, zoals de tweede man van de maatschappij Willem Cornelis Mees had gewenst. Op 4 december 1929 wordt het syndicaat Rotterdamsch Beleggingsconsortium gevormd onder leiding van secretaris Lodewijk Willem Ernst Rauwenhoff, waarmee het de eigenlijke voorloper van Robeco N.V. is.

Het op twee na oudste fonds is eveneens van Nederlandse bodem. Dit fonds werd op 1 november 1936 opgericht met als doel het vermogen van Franse nonnenkloosters veilig te stellen voor confiscatie door de Franse overheid. De volledige naam luidde Onderlinge Beleggings- en Administratie Maatschappij, kortweg dus OBAM. 

In 1954 kreeg het fonds een beursnotering. De beheerders Beels & Co werden overgenomen door de bank Mees & Zoonen. Die onderneming fuseerde in 1966 tot Bank Mees & Hope. Op haar beurt ging deze bank op in MeesPierson, welke in 1997 door ABN AMRO werd verkocht aan Fortis. De investment management-activiteiten zouden uiteindelijk overgaan naar BNP Paribas. Per 1 juli 2020 is het geen Fortis OBAM of BNP Paribas OBAM meer, maar gewoon weer OBAM, nadat het per die datum is verzelfstandigd.

Het derde Nederlandse fonds in deze top 5 staat op de vierde plek. Het NN Equity Investment Fund werd oorspronkelijk opgericht op 8 november 1960, maar opereert nog niet zo lang onder de vlag van NN IP. Net voor Kerst 2016 kwam de overname van Delta Lloyd door NN Group rond. Daarmee verhuisde ook het Delta Lloyd Investment Fund, waarna vervolgens op 29 juni 2018 de naamswijziging werd doorgevoerd.