Beleggers die in de energietransitie willen investeren, zouden zich voornamelijk moeten richten op Europese koplopers in sectoren waarin veel energie wordt gebruikt en/of CO2 wordt uitgestoten. Díe zullen waarschijnlijk de eersten zijn die profiteren van strengere milieuwetgeving, zegt investment principal Ruud Zandvliet van Invest-NL.
Ruud Zandvliet gebruikt zijn achtergrond in private equity en als ondernemer om te beoordelen hoe kansrijk nieuwe businessmodellen zijn in de energiesector. Impactinvesteerder Invest-NL heeft een budget van circa 2 miljard euro, gefinancierd uit publieke middelen. Per einde 2023 is in totaal ruim 900 miljoen euro bruto gecommitteerd aan 82 investeringen.
Met welke transities hou jij je bezig bij Invest-NL?
‘Bij Invest-NL focus ik me met mijn team op de energietransitie. We richten ons op de transitie van een energiesysteem gebaseerd op fossiele brandstoffen naar een koolstofarm systeem. Dit omvat alles van CO2-afvang en DAC (Direct Air Capture) tot elektrificatie. Het doel is de decarbonisering van ons energiesysteem dat verantwoordelijk is voor een groot deel van de uitstoot van broeikasgassen.’
Hoe zou jij zelf transitiebeleggen omschrijven?
‘De energietransitie is een complexe uitdaging. Die bestaat uit tientallen transitiepaden. Vanuit het perspectief van een investeerder kan je onderscheid maken tussen investeringen in nieuwe technologie, een duurzaam energiesysteem – denk aan windmolens en hoogspanningsmasten – en de verduurzaming van energiegebruikers.
In mijn ogen gaat transitiebeleggen over de laatste categorie. Dan moet je denken aan het financieren van investeringen in de verduurzaming van bestaande economische activiteiten. Bijvoorbeeld in de verduurzaming van staalproductie door gebruik te maken van elektriciteit of waterstof in plaats van kolen.’
Wat zijn daarbij de grootste uitdagingen voor beleggers?
‘Eén van de belangrijkste uitdagingen is de businesscase. Veel duurzame technologieën zijn nu nog niet competitief. We weten dat ze dat op termijn zullen worden, al is het maar omdat overheden en burgers dit gaan eisen, maar momenteel is het businessmodel vaak (nog) niet sluitend. Een complicerende factor is dat er vaak meerdere duurzame alternatieven zijn.
De uitdaging is om op het juiste moment in de juiste technologie te investeren. Bijvoorbeeld: de productie van staal kunnen we verduurzamen door de CO2 af te vangen (CCS), of door over te stappen op gas, eventueel met CCS, of door te switchen naar waterstof en/of elektriciteit. Overstappen op groene waterstof lijkt de meest duurzame optie. Maar dat is ook verreweg het duurste. En waarschijnlijk een logischere keuze op een plek waar duurzame elektriciteit goedkoper is.’
Wat zijn de belangrijkste sectoren waarin je denkt dat er veel potentie ligt voor transitiebeleggen?
‘Ik zou mij richten op Europese koplopers in sectoren waarin veel energie wordt gebruikt en/of CO2 wordt uitgestoten. Zij zijn waarschijnlijk de eersten die zullen profiteren van strengere milieuwetgeving. Beleggers moeten zich daarbij realiseren dat we praten over een systeemtransitie. Het gevolg is dat we niet alleen anders gaan produceren maar ook op andere plekken, omdat de energie daar goedkoper is. En onthouden dat er veel unknown unknowns zijn. Zo was tien jaar geleden de consensus dat aardgas schoner was dan kolen en zijn daar veel investeringsbeslissingen op genomen. Nu komt de wereld daar op terug. Ik zou alleen investeren in bedrijven die serieus huiswerk hebben gedaan.’
Denk je dat er voldoende kapitaal beschikbaar is voor deze transitie?
‘Er is meer dan genoeg kapitaal beschikbaar, maar het moet op de juiste manier ingezet worden en dat gebeurt alleen als overheden dit met belasting en regelgeving afdwingen. Daarnaast geldt dat financiers best wat inhoudelijker en ondernemender mogen worden. Sinds de jaren negentig hebben we onze economie geoptimaliseerd door specialisatie. Dat breekt ons nu op. De financiële sector en overheid worden gedomineerd door bedrijfseconomen en juristen, daar ben ik er zelf een van, maar eerlijkheid gebiedt te zeggen dat die over het algemeen beperkte kennis van zaken hebben. Je hebt eigenlijk meer mensen nodig met systeemkennis. Wetenschappers of ingenieurs, bijvoorbeeld.
In Europa is er daarnaast een tekort aan risicokapitaal voor de ontwikkeling van hoogwaardige technologie. Dit is waarom Invest-NL investeert in bedrijven als LeydenJar (batterijtechnologie) Carbyon (CO2-afvang uit de atmosfeer) en Thorizon (nieuw type kernreactor). Dat doen we om een bijdrage te leveren aan ons toekomstig verdienvermogen als land en de energietransitie.’
Wat zou je zeggen tegen beleggers die transitiebeleggen overwegen?
‘Kijk naar de lange termijn en wees je bewust van de technologische en economische ontwikkelingen in de sectoren waarin je investeert. Waar en wanneer neemt de markt het over? En investeer in begrip. Want anders riskeer je dat je investeert in iets dat voor niemand een oplossing is. Je kunt bij transitiebeleggen niet in algemeenheden spreken, daarvoor is het te complex. Daarnaast zou ik zeggen: wees niet bang om risico te nemen. Onzekerheid is een beetje de norm. En daar waar onzekerheid is, kan je geld verdienen.’
Wat is transitiebeleggen?
Transitiebeleggen verwijst naar investeringen in bedrijven en sectoren die bezig zijn met een verduurzamingsproces. Het doel is om kapitaal te verstrekken aan activiteiten die nog niet volledig groen zijn, maar wel de potentie hebben om dat te worden. Deze vorm van beleggen speelt een cruciale rol in het behalen van de klimaatdoelstellingen, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs. De Energy Transitions Commission schat dat het bereiken van netto nul tegen 2050 een gemiddelde jaarlijkse investering van 3.500 miljard dollar wereldwijd vereist tussen 2021 en 2050. Op Net Zero Finance Tracker van het Climate Policy Initiative worden targets, implementation en impact richting net-0 van publieke en private financiële instituten bijgehouden.