In tegenstelling tot controversiële wapens is het uitsluiten van producenten en verkopers van handwapens door Nederlandse beleggers nog geen gemeengoed. Actiam is het meest stringent, terwijl bijvoorbeeld een Pensioenfonds Zorg en Welzijn wel een - zij het piepkleine - belegging in een Britse wapenproducent acceptabel vindt.
In de VS woedt een hevige discussie over het gebruik van handwapens na de zoveelste dodelijke schietpartij enkele weken terug. Daarbij staat vooral de vraag centraal wat de private sector kan doen om herhaling te voorkomen.
Van grote beleggers wordt ook verwacht dat ze hun verantwoordelijkheid nemen. BlackRock, bijvoorbeeld, heeft via haar indextak grote belangen in verschillende Amerikaanse handwapenproducten als Sturm Ruger, Vista Outdoor en American Outdoor Brands, het voormalige Smith&Wesson.
In een statement laat de asset manager weten de dialoog aan te willen gaan met wapenfabrikanten en hun distributeurs omdat het een ‘begrijpelijk antwoord’ op de recente gebeurtenissen wil. Maar als indexprovider heeft het aan de andere kant de fiduciaire plicht op de indices te repliceren waarin haar klanten willen beleggen.
En indexproviders als Russell en S&P zijn op hun beurt verantwoordelijk voor de samenstelling van de indices.
Maar BlackRock laat ook weten dat ze voor klanten een oplossing heeft als men deze bedrijven buiten de portefeuille wil houden. Klanten met bij elkaar meer dan 200 miljard dollar onder beheer hebben al op dit punt aangepaste portefeuilles.
Ook buiten de VS nemen beleggers maatregelen als gevolg van de discussie over het Amerikaanse wapenbezit. Het Noorse oliefonds bijvoorbeeld heeft zijn belangen in de hierboven genoemde wapenbedrijven al in 2017 flink teruggeschroefd.
Tegenover de FT zegt de chief executive van het fonds Yngve Slyngstad dat hij er niet op uit is zich helemaal terug te trekken uit deze bedrijven. ‘We hebben geen bewuste strategie met betrekking tot wapens, omdat het geen specifieke sector is die we volgen.’
IBS
Hoe staan Nederlandse beleggers in deze discussie. Vermogensbeheerder IBS Capital Allies laat weten producenten en retailers uit te sluiten die meer dan 5 procent van hun omzet genereren met de verkoop van wapens geschikt voor burgers. Chief investment officer Hans Betlem noemt supermarktbedrijf Walmart als voorbeeld.
‘Dit is geen beleid naar aanleiding van de shootings. Dit beleid hanteren wij al jaren’, zegt hij. ‘Helaas vinden wij nog te weinig navolging. Hopelijk komt er nu een kentering.’
PFZW
Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) stelt desgevraagd alleen een ‘piepkleine’ belegging te hebben in een Engelse handwapenproducent, die een dochter is van de luxewarenproducent Richemont, waarbij het gaat het om zeer exclusief geprijsde handwapens.
PFZW sluit net als het Noorse fonds niet per definitie fabrikanten van vuurwapens uit. ‘Dus als een fabrikant van handwapens zou worden opgenomen in de index die PFZW volgt (FTSE All World Developed Markets), dan zou PFZW er automatisch in belegd zijn. Maar die fabrikanten zijn niet opgenomen in deze index, met uitzondering dus van die Engelse handwapenproductent’, aldus een woordvoerder.
Producenten van controversiële wapens worden wel uitgesloten door het pensioenfonds.
Rabobank
Datzelfde doet de Rabobank. ‘Vanuit haar kernwaarden onthoudt de Rabobank zich van het faciliteren van de wapenindustrie, tenzij het bedrijf in kwestie alleen niet-controversiële wapens of wapengerelateerde producten levert aan niet-controversiële regimes’, zo heeft de bank in haar duurzaamheidsbeleid geformuleerd.
Dat beleid wordt continu getoetst en doorontwikkeld, zeg een woordvoerder. ‘Een aantal jaren geleden hebben wij bijvoorbeeld ons beleid ten aanzien van controversiële regimes aangescherpt. Dat is ook daarna nog gebeurd.’
Niet-controversiële wapenproducten moeten aan een aantal criteria voldoen. ‘Belangrijk daarbij is dat klanten hun zaken goed op orde hebben en we ons vergewissen dat wapens niet terecht komen bij controversiële regimes en andere partijen die betrokken zijn bij conflict of oorlog.’
In het kader van maatschappelijk verantwoord beleggen ligt de focus op het uitsluiten van controversiële wapens. ‘Fondshuizen sporen wij aan om ook een uitsluitingsbeleid te formuleren dat vanzelfsprekend minimaal voldoet aan de wettelijke vereisten ten aanzien van clustermunitie. Het ene fondshuis gaat daarbij verder dan het andere. En bij indexproducten is uitsluiting niet altijd mogelijk. Wij hebben daarom de afgelopen jaren hard gewerkt om alternatieven op ons platform te introduceren die zo goed mogelijk voldoen aan ons eigen beleid.’
Een voorbeeld zijn de verantwoorde indexfondsen van Actiam. ‘Deze fondsaanbieder gaat vrij ver en sluit naast controversiële wapens “alle productie van niet-militaire vuurwapens en de consumentenverkoop van(hand)vuurwapens uit.”’. De indexfondsen van Actiam vormen de basis van veel van onze maatschappelijk verantwoorde (dat is: de standaard) beheerportefeuilles.’
Ook de ESG fondsen van Northern Trust sluiten controversiële wapenfabrikanten uit en worden door Rabobank gebruikt als basis van veel portefeuilles. ‘Producenten van handwapens staan niet op onze advieslijst individuele aandelen die gebruikt wordt voor advies en beheer.’
De duurzame fondsen in het assortiment van Rabobank tot slotte en daarmee ook haar duurzame beheerportefeuille, zijn nog strenger en sluiten alle wapenfabrikanten uit.
Actiam
De rationale van Actiam, dat dus alle bedrijven uitsluit die wapens maken en verkopen, is als volgt: ‘Niet alleen in de VS maar ook in Nederland zijn er actuele incidenten die de risico’s van particulier wapenbezit duidelijk hebben gemaakt. Om willekeurige burgerslachtoffers te voorkomen – een van onze fundamentele principes - kan het helpen om financiering van de productie van niet-militaire vuurwapens te vermijden.’
‘Uiteraard worden niet-militaire vuurwapens ook gebruikt voor doeleinden die geen schadelijke maatschappelijke gevolgen hebben, zoals schietsport en jacht. Helaas leert de praktijk dat er een reëel risico bestaat dat sportwapens en jachtgeweren toch worden gebruikt om mensen te vermoorden, met risico’s die groter zijn dan bij andere voorwerpen.’
NNIP
NN Investment Partners sluit bij haar duurzame mandaten en fondsen altijd alle wapens uit. Het groepsbrede beleid schrijft echter alleen het uitsluiten van investeringen in controversiële wapens uit. Desondanks laat de Haagse asset manager weten geen posities in de drie beursgenoteerde Amerikaanse wapenbedrijven te hebben.