Vooralsnog werd de netto-inventariswaarde (NIW) van nog maar één Belgisch emerging Europe compartiment opgeschort. Het gaat om Emerging Europe van KBC Equity Fund. Toch is het aandeel van zulke fondsen klein in het licht van de 265 miljard euro in België gecommercialiseerde fondsen. Beama en de FSMA volgen alles nauwlettend op. Wereldwijd kunnen er wel meer dan 850 fondsen worden getroffen.
Marc Van de Gucht, directeur-generaal van de Belgische associatie van asset managers Beama, benadrukt dat het aandeel van Rusland- en Oost-Europafondsen in België erg beperkt is. ‘We spreken hier over fracties van percenten. In eerste instantie volgen de beheervennootschappen de situatie zelf op, en kunnen ze bijstand krijgen van Beama voor algemene maatregelen als dat nodig zou zijn. Dat is tot dusver nog niet nodig gebleken.’
Toch is de NIW van één Oost-Europafonds opgeschort, dat van het compartiment Emerging Europe van KBC Equity Fund, een Bevek naar Belgisch recht. Iedereen kan de communicatie van de vermogensbeheerders dagelijks opvolgen op de website van Beama via deze link.
Als er problemen zouden zijn met bepaalde fondsen kan de netto-inventariswaarde (NIW) van de compartimenten in kwestie geschorst worden, conform de wetgeving. Compartimenten die gericht zijn op Oost-Europa of Rusland, kunnen als er zich problemen voordoen met outflows of onderliggende effecten die niet meer kunnen worden verkocht door de sluiting van de beurs, de NIW schorsen en dat publiceren op de website van Beama. De voorbije maanden werden de posities in Russische effecten trouwens ook sterk afgebouwd in de meeste fondsen, stelt Van de Gucht.
Ook de FSMA liet weten dat ze de situatie op monitort, en dat ze voortdurend in contact staat met de belanghebbenden in de relevante instellingen.
Compliance
Lise Devloo, onafhankelijk compliance-officer die werkt voor (private) banken, fondsbeheerders en vermogensbeheerders, ziet verschillende risico’s en beperkingen als gevolg van de Rusland-situatie. Op het eerste vlak qua AML-wetgeving (anti-witwassen van geld), omdat bepaalde Russische individuen als gevolg van de sancties nu op een blacklist staan als personen met wie niet meer gehandeld mag worden. ‘Meestal wordt de World Check dienst dan vrij snel bijgewerkt. Ten tweede zie ik een risico op het vlak van onboarding en bestaande klantenrelaties, want tegoeden moeten worden bevroren.’ Op het vlak van fondsbeheer ziet Devloo ook verschillende beperkingen. Zo mogen duurzame fondsen uiteraard niet meer beleggen in bepaalde Russische bedrijven. ‘Doordat Rusland een illegale oorlog voert tegen Oekraïne, zijn er ook verbodsbeperkingen in de handel in obligaties. Een oorlog is immers pas legitiem als hij erkend werd door de Verenigde Naties als dusdanig, dat is het ius in bello. Tot slot worden op de secundaire markt Russische obligaties ook niet-toegankelijk.’
Vermogensbeheerder
Candriam, dat een emerging markets franchise heeft met verschillende aandelen- en obligatiefondsen, stelt in een reactie dat ze over het algemeen onderwogen zijn. Hun blootstelling is verwaarloosbaar naar eigen zeggen. ‘Doordat we een robuust duurzaamheidskader hebben, hoeven we onze analyse van een bepaald land als respons op een incident niet te herzien. Onze beoordelingen zijn toekomstgericht, en ze houden rekening met de waarschijnlijkheid van dergelijke gebeurtenissen. We beschermen onze fondsen dienovereenkomstig.’
Paulo Salazar, Co-head Emerging Market Equities bij Candriam, geeft als toelichting dat zijn team geen blootstelling heeft aan Rusland/Oekraïne binnen het Sustainable Equities Emerging Markets Fund en dat de blootstelling binnen het Equities L Emerging Markets Fund verwaarloosbaar is. ‘We hadden geanticipeerd op de toenemende geopolitieke risico’s als gevolg van de situatie in Rusland en Oekraïne en hebben onze blootstelling afgebouwd. We blijven de situatie op de voet opvolgen om mogelijke neveneffecten op risicovolle activa in het algemeen te neutraliseren.’
855 fondsen kunnen worden getroffen
Uit gegevens van Morningstar blijkt dat er wereldwijd 855 aandelenfondsen zijn met een belang in Rusland van vijf procent of meer. Luxemburg is de wettelijke thuishaven voor een flink aantal Europese opkomendemarkten-fondsen en ETF’s die specifieke strategieën bieden om in Oost-Europa en Rusland te beleggen.
Een beheerder van een dergelijk in Luxemburg geregistreerd fonds, het in Stockholm gevestigde East Capital, een specialist op het gebied van Oost-Europese fondsen, zei op korte termijn ‘een zeer hoog niveau van verstoring en volatiliteit’ te verwachten. JP Morgan Asset Management, ondertussen, zei op maandag dat het twee fondsen - Russia Equity Fund en Emerging Europe Equity Fund met onmiddellijke ingang heeft opgeschort. De vermogensbeheerder zei dat de opschorting ‘doorlopend zal worden geëvalueerd’.
Prosperity, een in Londen gevestigde Rusland-specialist liet maandagochtend aan klanten weten dat het de berekening van de netto-inventariswaarde, inschrijvingen en aflossingen van alle fondsen heeft opgeschort. Zodra activa nauwkeurig kunnen worden geprijsd, er voldoende liquiditeit is in de markten en de afwikkeling betrouwbaar is, gaat de gespecialiseerde belegger over tot een opheffing van de opschorting, zo schreef het in de notitie.
De Russische financiële markten waren opnieuw in rep en roer na de extra economische sancties die de Europese Unie in het weekend aankondigde na de inval van Rusland in Oekraïne. De aandelenmarkt was gesloten terwijl de roebel 30 procent kelderde tot een historisch dieptepunt ten opzichte van de euro en de dollar. Euroclear schortte de afwikkeling van Russische aandelen op.
Wilt u met Rusland geassocieerd worden?
Gegevens over fondsstromen in februari zijn nog niet beschikbaar. Actief beheerde aandelenfondsen en ETF’s gericht op Rusland kenden volgens Morningstar de afgelopen maanden juist een teruglopende uitstroom. De onrust leek weg te ebben.
‘Je zult zien dat veel beleggers nu uit Rusland willen stappen’, zegt Ronald van Genderen, senior analist bij Morningstar. ‘Niet alleen vanwege de onzekerheid, maar ook vanuit een ESG-perspectief. Bij duurzaam beleggen gaat het niet alleen om bedrijven die goed op het milieu letten, maar ook om de vraag of je in een bepaald land wilt beleggen, en of je met dat land geassocieerd wilt worden.’
East Capital, dat ook kantoren heeft in Hongkong, Moskou en Tallinn, beheert 5,2 miljard euro voor een reeks internationale beleggers, waaronder vooraanstaande instellingen, bedrijven en particulieren. Haar East Capital Russia fonds verloor zo’n 25 procent in de handel van vrijdag.
Van Genderen van Morningstar zei dat het belangrijk is om in de gaten te houden hoe Russische bedrijven met noteringen in New York en Londen zullen reageren en merkte op dat er weliswaar geen liquiditeit beschikbaar is in Moskou, maar dat dit anders is op de Britse en Amerikaanse beurzen.
Beheerders van fondsen die blootgesteld zijn aan Rusland hebben in grote lijnen twee opties, aldus Van Genderen. De eerste is wachten tot de prijs is bijgewerkt en handel weer mogelijk is. Het alternatief - al is die mogelijkheid veel onwaarschijnlijker volgens hem - is het fonds op te splitsen in twee afzonderlijke fondsen: één met liquide posities die in Londen en New York genoteerd staan en één met de illiquide posities die in Moskou genoteerd staan.
De Ruslandfondsen die in de VS worden verhandeld, hebben hun dalingen op maandag verlengd. Aan het eind van de middag noteerde de VanEck Russia ETF, die op de Amerikaanse markten wordt verhandeld, op 10,85 dollar, een daling van 30 procent ten opzichte van het slot van vrijdag. Een week geleden was de koers nog 23,51 dollar.
‘Bevriezing van activa is mogelijk’
Ook het DWS Central and Eastern Europe Fund, genoteerd aan de Amerikaanse beurs, ging maandag met meer dan 31,5 procent onderuit tot 12,96 dollar. Het fonds opende het jaar met een koers van 26,66 dollar.
In een persbericht schrijft DWS maandag dat ‘de voortzetting van de huidige sancties tegen Rusland of de oplegging van bijkomende sancties een wezenlijk nadelig effect kunnen blijven hebben op de waarde en liquiditeit van de portefeuille van het fonds en kunnen het moeilijker maken voor het fonds om sommige van zijn effecten in portefeuille te waarderen. Het is mogelijk dat sancties of vergeldingsmaatregelen resulteren in de bevriezing van alle, of een deel van de Russische activa die door het fonds worden aangehouden.’
Dit artikel kwam tot stand door samenwerking met de collega’s van Fondsnieuws in Nederland, Cees van Lotringen, Lenneke Arts en Max Severijns, en Investment Officer Luxemburg, Raymond Frenken.
Lees ook deze relevante artikelen op Investment Officer: