‘Ach, het is oorlog. Is toch leuk feest.’ De mooiste oneliner uit het oeuvre van de vorig jaar overleden Rutger Hauer is afkomstig uit Soldaat van Oranje, wanneer hij al tango dansend met de vijand een woordenduel aan gaat. Het citaat is treffend voor de wapenindustrie, die ook in 2019 als ongemakkelijke kernactiviteit had om internationale conflicten te ondersteunen met munitie.
Investeren in deze branche zorgt voor een tweespalt in de markt. Duurzaam beleggen wordt steeds populairder, waardoor controversiële investeringen in ‘ongezonde’ industrieën als tabak, gokken en wapens door steeds meer partijen in de ban wordt gedaan. Zo heeft het Noorse staatsfonds, met ruim €850 mrd aan vermogen ‘s werelds grootste beleggingsfonds, belangen in wapens taboe verklaard. En begin vorig jaar riepen meer dan 140 vermogensbeheerders en institutionele beleggers indexbouwers op wapenfabrikanten uit belangrijke graadmeters te halen.
Bestand tegen recessies
Tegelijkertijd beleggen negen van de tien grootste Nederlandse pensioenfondsen in wapenfabrikanten die systemen leveren aan landen die de mensenrechten schenden, zo stelde vredesorganisatie Pax in een rapportage. Moreel voor sommigen laakbaar, maar financieel geen slechte keuze. Investeren in zogenaamde ‘zonde-aandelen’ - bedrijven gelieerd aan wapens, tabak en gokken - is redelijk recessie-resistent. Anders gezegd: ook in economisch mindere tijden wordt er gerookt, gezopen én geschoten.
Beleggen in ‘foute’ aandelen is financieel lonend. Het rendement van de Dow Jones Sustainability Index, een toonaangevende graadmeter waar 10% van de beste ‘duurzame’ bedrijven in zitten, komt over 2019 uit op 24,1%. Fraai, maar een berucht fonds dat investeert in louter aandelen met een ethisch luchtje deed het een tikje beter. Het Vitium Global Fund (Latijn voor ‘zonde’, de nieuwe naam van het Vice Fund) zag zijn intrinsieke waarde met 24,8% toenemen.
In theorie zou een toenemende beleggersfocus op duurzaamheid een fonds als Vitium Global kunnen schade, maar dat ziet portfoliomanager Charles Norton anders. Hij zei onlangs tegen Value Investor Insight dat de ‘biljoenen dollars’ die worden gestoken in sociaal verantwoorde beleggingen ‘een structurele mogelijkheid om waarde te creëren’ biedt. Zijn verklaring: ‘Zij kijken niet, waar wij kijken.’
Meer dan 40%
De wapenindustrie vormt de casus bij uitstek; bijna een derde van het Vitium Global-vermogen is belegd in defensiebedrijven. Twee firma’s springen eruit. De beurskoersen van Raytheon en Lockheed Martin, beide actief in de productie van raketsystemen, stegen in 2019 met respectievelijk 42% en 47%. Dan is te begrijpen waarom ook de staat van Californië, het Amerikaanse pensioenfonds voor leraren en een fonds van de Rotterdamse vermogensbeheerder Robeco aandeelhouder in beide firma’s zijn.
Menig ‘duurzaamheidsaandeel’ kan die cijfers niet overleggen. Techbedrijf Alphabet en farmaceut Johnson & Johnson, twee van de grootste fondsen in de MSCI Environmental, Social and Governance Leaders Index, moeten het doen met een koerswinst van ‘slechts’ 28% en 12%. Een verklaring hiervoor zit pikant genoeg in de ethische hoek. Alphabet, het moederbedrijf van Google, werd beschuldigd van het faciliteren van kinderarbeid in Afrika, waar naar de voor telefoonbatterijen belangrijke grondstof kobalt wordt gedolven. En Johnson & Johnson betaalde een miljoenenboete vanwege haar rol in de Amerikaanse opiatencrisis.
Geopolitieke spanningen blijven
Anderzijds hebben bedrijven als Lockheed een ‘aantoonbaar ongeëvenaard’ bedrijfsmodel, zo schrijft Goldman Sachs in een rapport dat vooruitblikt naar 2020. Daarin adviseert de investeringsbank uit New York onomwonden om in ‘defensie-aandelen’ te blijven investeren. Dit onder meer vanwege het ‘extreem consistente’ hoge rendement op kapitaal, en de grote waarschijnlijkheid dat geopolitieke spanningen blijven voortduren. Daarmee zullen overheden budget blijven vrijmaken voor de eigen bewapening.
Dat is prettig voor Raytheon, dat afgelopen zomer fuseerde met United Technologies tot een miljardenconcern waarvan een derde van de omzet voortkomt van het Amerikaanse ministerie van Defensie. En ook bij Lockheed zijn de vooruitzichten prima. Volgens Goldman Sachs is bij het bedrijf sprake van orderboekingen die de concurrentie ‘substantieel voorbijstreven’. Dat geldt dan ook voor ‘onschuldige’ vliegtuigen en ruimtevaartuigen die worden geproduceerd, maar dat wapengekletter het meest profitabel is blijkt uit de operationele marges. Die zijn het grootst op Lockheeds afdeling met de naam ‘raketten en vuurbestrijding’.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 3 januari 2020