De Wereldbank heeft onlangs gewaarschuwd dat de wereldeconomie een stagflatie in de stijl van de jaren zeventig te wachten staat, met een langdurige periode van zwakke groei en hoge inflatie.
‘Voor veel landen zal een recessie moeilijk te vermijden zijn’, zei David Malpass, voorzitter van de Wereldbank, bij de presentatie van het jongste verslag van de bank over de vooruitzichten voor de wereldeconomie, waarin melding wordt gemaakt van een verhoogd risico op stagflatie ‘met mogelijk schadelijke gevolgen voor zowel midden- als lage-inkomenseconomieën’.
De Wereldbank, een internationale financiële instelling die leningen en subsidies verstrekt aan de regeringen van lage- en middeninkomenslanden, zei nu te rekenen op een wereldwijde bbp-groei van 2,9 procent dit jaar, tegen een eerdere prognose van 4,1 procent en vergeleken met 5,7 procent groei in 2021.
Noodzaak om verkeerde allocatie van kapitaal tegen te gaan
Volgens de prognose zal de wereldwijde groei in 2023-24 rond het tempo van 2022 schommelen omdat de oorlog in Oekraïne de bedrijvigheid, investeringen en handel op korte termijn verstoort, de inhaalvraag afneemt en de budgettaire en monetaire beleidsstimulus wordt ingetrokken. Als gevolg van de schade die de pandemie en de oorlog hebben aangericht, zal het inkomen per hoofd van de bevolking in de ontwikkelingslanden dit jaar bijna 5 procent lager liggen dan vóór de pandemie, aldus de bank.
‘De oorlog in Oekraïne, de blokkades in China, de verstoringen in de toeleveringsketen en het risico van stagflatie drukken op de groei’, aldus Malpass. ‘De markten kijken vooruit, dus het is dringend nodig om de productie te stimuleren en handelsbeperkingen te vermijden. Veranderingen in het fiscaal, monetair, klimaat- en schuldbeleid zijn nodig om kapitaalmisallocatie en ongelijkheid tegen te gaan.’
Het rapport van juni over de vooruitzichten voor de wereldeconomie biedt de eerste systematische beoordeling van hoe de huidige mondiale economische omstandigheden zich verhouden tot de stagflatie van de jaren zeventig - met bijzondere nadruk op hoe stagflatie opkomende markten en ontwikkelingseconomieën zou kunnen treffen.
Noodzaak om houdbare begrotingen te waarborgen
Het herstel na de stagflatie van de jaren zeventig vergde forse renteverhogingen in de belangrijkste geavanceerde economieën, die een prominente rol speelden bij het uitlokken van een reeks financiële crises in opkomende markten en ontwikkelingseconomieën.
‘Ontwikkelingslanden zullen een evenwicht moeten vinden tussen de noodzaak om de houdbaarheid van hun begroting te waarborgen en de noodzaak om de gevolgen van de huidige elkaar overlappende crises voor hun armste burgers te verzachten,’ aldus Ayhan Kose, directeur van de Prospects Group van de Wereldbank.
‘Het duidelijk communiceren van monetaire beleidsbeslissingen, het benutten van geloofwaardige monetaire beleidskaders en het beschermen van de onafhankelijkheid van de centrale bank kunnen de inflatieverwachtingen effectief verankeren en de hoeveelheid beleidsverstrakking verminderen die nodig is om de gewenste effecten op de inflatie en de bedrijvigheid te bereiken.’
‘Huidige conjunctuur lijkt op jaren zeventig’
Volgens de Wereldbank lijkt het huidige tijdsgewricht in drie belangrijke opzichten op de jaren zeventig: hardnekkige verstoringen aan de aanbodzijde die de inflatie aanwakkeren, voorafgegaan door een langdurige periode van zeer accommoderend monetair beleid in de belangrijkste geavanceerde economieën, vooruitzichten op een verzwakkende groei, en kwetsbaarheden waarmee opkomende markteconomieën en ontwikkelingseconomieën worden geconfronteerd ten aanzien van de monetaire beleidsverkrapping die nodig zal zijn om de inflatie te beteugelen.
De huidige episode verschilt echter ook in meerdere opzichten van de jaren zeventig: de dollar is sterk, een schril contrast met zijn ernstige zwakte in de jaren zeventig; de procentuele stijgingen van de grondstoffenprijzen zijn kleiner; en de balansen van de belangrijkste financiële instellingen zijn over het algemeen sterk. Belangrijker nog is dat, anders dan in de jaren zeventig, de centrale banken in de geavanceerde economieën en in veel opkomende economieën nu duidelijke mandaten hebben voor prijsstabiliteit, en dat zij in de afgelopen drie decennia een geloofwaardige staat van dienst hebben opgebouwd wat het bereiken van hun inflatiedoelstellingen betreft.
Verwacht wordt dat de mondiale inflatie volgend jaar zal afnemen, maar in veel economieën zal zij waarschijnlijk boven de inflatiedoelstellingen blijven. In het verslag wordt opgemerkt dat, als de inflatie hoog blijft, een herhaling van de oplossing van de eerdere stagflatie-episode kan leiden tot een scherpe wereldwijde neergang, samen met financiële crises in sommige opkomende markten en ontwikkelingseconomieën.
Oorlog Oekraïne vertroebelt wereldwijde vooruitzichten
Het rapport biedt ook nieuwe inzichten in de manier waarop de gevolgen van de oorlog voor de energiemarkten de wereldwijde groeivooruitzichten vertroebelen. De oorlog in Oekraïne heeft geleid tot een sterke stijging van de prijzen van een breed scala aan energiegerelateerde grondstoffen. Hogere energieprijzen zullen leiden tot lagere reële inkomens, hogere productiekosten, strengere financiële voorwaarden en een restrictiever macro-economisch beleid, met name in energie-importerende landen.
Volgens de Wereldbank blijkt uit het rapport dat er op wereldwijd en nationaal niveau doortastende beleidsmaatregelen nodig zijn om de ergste gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de wereldeconomie af te wenden. Dit houdt in dat wereldwijd inspanningen moeten worden geleverd om de schade voor de slachtoffers van de oorlog te beperken, de klap van de stijgende olie- en voedselprijzen op te vangen, de schuldenlast sneller te verlichten en het aantal vaccinaties in lage-inkomenslanden uit te breiden. Het zal ook een krachtige reactie op het aanbod op nationaal niveau vergen, terwijl de mondiale grondstoffenmarkten goed moeten blijven functioneren.
De beleidsmakers moeten zich bovendien onthouden van verstorende beleidsmaatregelen zoals prijscontroles, subsidies en uitvoerverboden, die de recente stijging van de grondstoffenprijzen kunnen verergeren. Tegen de uitdagende achtergrond van hogere inflatie, zwakkere groei, krappere financiële voorwaarden en beperkte budgettaire beleidsruimte zullen de regeringen hun uitgaven moeten herprioriteren in de richting van gerichte hulp voor kwetsbare bevolkingsgroepen.
Lees het volledige rapport hier.