De nieuwe Europese regels voor beleggingsproducten zorgen voor verwarring onder beleggers. Fondshuizen stellen dat de nieuwe wetgeving hen tot misleidende weergave van kosten verplicht, ook al stemt ze niet overeen met de realiteit.
‘Er gaat iets fundamenteels mis met die transactiekosten’, zegt Harold de Boer (foto), directeur van Nederlands grootste hedgefonds, Transtrend. Sinds de invoering van de nieuwe Europese wetgeving Mifid II en de verordening Priips moeten asset managers alle kosten op een hoop schuiven. Daarnaast zijn ze verplicht veel meer details te publiceren over die kosten.
Het is bijvoorbeeld niet langer voldoende alleen de vergoeding voor het management van een bepaald beleggingsfonds te noteren in de brochure. Ook de zogenoemde transactiekosten tellen nu mee en daar gaat het fout. Deze ‘kosten’ bestaan uit het verschil tussen de marktprijs die een aandeel heeft op het moment dat de belegger een order doorgeeft en de daadwerkelijke prijs waarop de transactie plaatsvindt. Deze transactiekosten moeten niet worden verward met de kosten die een broker in rekening brengt voor zijn werk.
Arrival price
Zo kan een particuliere belegger zijn broker bijvoorbeeld de opdracht geven het aandeel Apple te kopen op het moment dat dat op 187,49 dollar staat. Onder de nieuwe regels heet de prijs bij het verzenden van die opdracht de ‘arrival price’.
Maar als de broker het aandeel een paar uur later daadwerkelijk koopt, is het stuk wellicht in waarde gedaald, bijvoorbeeld naar 187,36 dollar, de zogeheten ‘trade price’. De transactiekosten zijn dan -0,13 dollar.
Professionele partijen die aan vermogensbeheer doen, kunnen daar moedwillig misbruik van maken, waarschuwt De Boer. Zij geven immers zichzelf de opdracht het aandeel te kopen of te verkopen. Dat betekent dat ze ook het moment kiezen waarop ze dat doen. In theorie is het zo zelfs mogelijk een hoge, kunstmatige arrival price te bepalen waardoor je lagere of zelfs negatieve kosten krijgt, zoals in bovenstaand voorbeeld.
Zo kon het dat bij een inmiddels gesloten fonds van Transtrend de kosten uitkwamen op -27 procent. De Boer: ‘Dat is natuurlijk belachelijk.’
Misleiding
Omdat alle kosten van het fonds op een hoop worden gegooid, zijn de negatieve tarieven van invloed op de totale prijs. ‘Dit misleidt beleggers’, zegt jurist Niels Lemmers van de Vereniging van Effectenbezitters. ‘Je kunt fondsen niet goed met elkaar vergelijken.’
Sommige fondshuizen spelen daarmee, hoort Lemmers. Hij wil geen namen noemen, maar legt wel uit: ‘Je kunt hoge kosten op een hoog renderend fonds zetten en lage kosten bij een slecht renderend fonds. Zo lijkt het net alsof dat fonds nog wat rendement oplevert.’
Tien procent
Naar schatting van BVI, de Duitse brancheorganisatie voor asset managers, komen negatieve transactiekosten voor bij 10 procent van alle Europese beleggingsfondsen. Bestuursvoorzitter Thomas Richter vindt dat de negatieve transactietarieven ‘hoogst problematisch’ zijn en leiden tot een ‘algemene onderschatting van kosten’.
Ook grote fondshuizen kampen met onduidelijkheid over de regels. BlackRock rekent nu negatieve transactiekosten voor enkele fondsen, zo liet ‘s werelds grootste fondshuis eerder weten aan de Financial Times.
Nederland
‘We zien dit als een probleem’, laat een woordvoerder van Robeco weten in een schriftelijke reactie. Ook bij fondsen van het Rotterdamse fondshuis worden negatieve transactiekosten gerekend. De berekening daarvan gaat bovendien niet van harte. Het is ‘veel, complex rekenwerk met gebruik van zeer veel data’, meldt het fondshuis.
‘Of je nu de Priips-methodiek toepast, die de voorkeur van toezichthouders heeft, of enige andere berekeningsmethodiek, transactiekosten zouden in geen geval negatief moeten zijn.’ Robeco corrigeert negatieve transactiekosten dan ook naar 0.
Een woordvoerder van NNIP laat weten het fenomeen te herkennen, maar geeft geen antwoord op de vraag of de negatieve kosten ook bij het fondshuis voorkomen.
‘We beseffen dat er signalen zijn dat deze methode tot negatieve transactiekosten leidt’, zegt een woordvoerder van de Autoriteit Financiële Markten. ‘Maar we zien geen aanleiding aan te nemen dat deze methode niet klopt’. Wel start de toezichthouder dit kwartaal twee onderzoeken naar de ‘toepassing van kostentransparantieregels’.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 25 mei 2018.