In 2023 wil Europa beginnen met het reduceren van de subsidiëring van de luchtvaart, maar grotere stappen zijn gewenst.
In december 1944 is overeengekomen om vliegtuigbrandstof, kerosine, vrij te stellen van accijns en belasting. De intentie was om hiermee de luchtvaart te stimuleren en het naoorlogse economisch herstel te ondersteunen. Het heffen van belasting op kerosine leveranties werd weliswaar niet verboden, maar om moeizame discussies te vermijden en om een gelijk speelveld te creëren, is in de praktijk kerosine volledig vrijgesteld.
Het geeft de luchtvaart een geweldig concurrentievoordeel ten opzichte van auto’s, bussen etc. De prijs van benzine aan de pomp is momenteel rond de 1.828 euro en bestaat uit de kostprijs van de benzine van 0.69 euro, de accijns van 0.821 euro en 0.32 euro BTW. Dat is een veelvoud van de prijs van een liter kerosine die dezer dagen rond de 0.43 euro per liter ligt.
Door dit prijsverschil kunnen discountmaatschappijen toch nog iets overhouden als de laatste stoelen voor een paar tientjes tickets worden verkocht. De meest moderne vliegtuigen zoals de Airbus 319neo en de Boeing 737 Max9 gebruiken rond de 2 liter kerosine per 100 passagier kilometers. Op een vlucht Amsterdam-Nice, hemelsbreed 1000 kilometer, betekent dat 20 liter kerosine per passagier, ofwel 8.60 euro aan brandstofkosten.
Ruzie met de reiziger
Het aanpakken van dit concurrentievoordeel, dat ook een milieu-impact heeft, staat al decennia op de agenda van milieuorganisaties. Ook politici hebben vaak uitgesproken er wat aan te zullen gaan doen. Tot grote concrete stappen heeft het nog niet geleid. Nederland is niet verder gekomen dan accijnzen heffen op kerosine voor binnenlandse en plezier vluchten. Geen ruzie willen met de reiziger won het altijd van de noodzaak om deze ontsporing aan te pakken.
Recent heeft Brussel aangekondigd accijnzen te willen gaan heffen op kerosine, maar alleen voor vluchten binnen de Europese Unie. Het is een onderdeel van het Fit for 55 project, dat als doel heeft om in 2030 de CO2 uitstoot met 55 procent gereduceerd te hebben t.o.v. 1990. De details staan in het door Euro commissaris Timmermans in juli gepresenteerde plan. Voorgesteld wordt om vanaf 2023 in 10 jaar de accijns op kerosine naar 0.467 euro per liter te brengen.
Het is niet meer dan een stapje in de gewenste richting want vliegen naar buiten Europa blijft goedkoop en ook de BTW vrijstelling blijft intact. Het maakt weer eens duidelijk dat goede intenties en snelheid zeker in de internationale politiek niet gemakkelijk samen gaan. Die stroperigheid heeft ook zijn voordelen, maar op dit vlak zijn grotere stappen gewenst want anders moeten we maar hopen dat de verandering van het klimaat en de stijging van de zeespiegel zich aanpassen aan de snelheid van overheden.
Dirk de Jong is financial markets consultant. Eerder was hij directievoorzitter van HSBC Investment Bank.