De verleiding is groot dat, als je je column over de Europese Centrale Bank (ECB) op een donderdag waarop het bestuur ervan vergadert over de rente moet inzenden, daarmee wacht tot na de vergadering. Immers, je wilt de laatste ontwikkelingen meenemen.
En toch is dit stuk geschreven luttele uren voordat de ECB bekend zou maken met hoeveel de officiële rente omhoog zal gaan. De reden? Het is een detail in het grotere beeld der dingen.
Tenzij er een wonder is gebeurd, heeft de ECB de rente gisteren (u leest dit op vrijdag) met 75 basispunten verhoogd naar 1,5 procent. De bank gaf waarschijnlijk ook aan dat dat niet de laatste renteverhoging zal zijn dit jaar.
1,5 procent of straks 2 of zelfs 2,5 procent ECB-rente, het zal allemaal niet alleen wel erg laat zijn maar ook te weinig om er redelijkerwijs zeker van te kunnen zijn dat de inflatie in de eurozone de komende jaren om en nabij die door de ECB zo vurig gewenste 2 procent zal liggen. De rente die je daarvoor nodig hebt, ligt nou eenmaal stukken hoger in de muntunie.
Neutrale rente: ei van Columbus
En er is veel wat erop wijst dat de ECB-rente niet naar dat benodigde niveau zal klimmen. Onlangs wist het persbureau Reuters bijvoorbeeld te melden dat de ECB intern een nieuw economisch model wil hanteren, waaruit blijkt dat de zogeheten neutrale rente, de rente die de economie aanjaagt noch afremt, zo’n 2,25 procent bedraagt.
Goh, wat een toeval, een in grote haast gebouwd model dat impliceert dat de ECB de rente niet veel verder hoeft op te krikken. Een soort wetenschappelijk alibi om het monetaire beleid ruim te houden. Ja, ruim, want bij een rente van 1,5 procent of straks 2 procent is het beleid nog steeds ruim.
De inflatie in de eurozone in 2023 zal naar verwachting uitkomen op 5,7 procent. Grote kans dat de inflatie ook in 2024 ruimschoots boven het streefpercentage van 2 procent zal liggen. De ECB-rente zal al die tijd dus aanmerkelijk lager zijn dan de inflatie. Met zo’n stand van zaken kun je niet met droge ogen beweren dat je de inflatie krachtig aan het aanpakken bent!
Elders op de wereld beginnen de centrale banken die veel eerder zijn gestart met de verhoging van de rente en dat krachtiger hebben gedaan, al tussen de regels door aan te geven dat het einde van de periode van renteverhogingen niet ver weg is. De Canadese centrale bank trok de rente bijvoorbeeld onlangs op naar 3,75 procent. Er is nog meer op komst, aldus de bank, maar niet veel meer. Met betrekking tot de Fed in de VS lijkt de rente te pieken op of net iets onder de 5 procent.
Langjarig hogere rente dreigt
Beide getallen zijn zeer interessant! Waarom? Omdat de nieuwe rente-piek lager zal zijn dan de piek van voor 2008. En dát is het grote beeld! In mijn vorig jaar verschenen boek ‘Keerpunt 1971’ schreef ik dat de centrale banken de rentes niet (veel) hoger kunnen brengen dan de voorgaande piek omdat ze dan een groot financieel probleem riskeren. De schulden in de wereld zijn namelijk hoog en aanmerkelijk hoger dan in 2008. Financiële instabiliteit dreigt dan. Het is géén toeval dat zowel de Fed als de ECB, samen met nog meer zusterinstellingen, onlangs voor die instabiliteit gewaarschuwd hebben.
Wat is dan te verwachten? Te weinig renteverhogingen, dat de kans groot is dat we dicht bij het einde van deze cyclus van renteverhogingen zitten en hogere inflatie in de komende jaren dan we gewend zijn afgelopen decennia. Die 75 basispunten van de ECB is niets meer dan gefriemel in de monetaire marge.
Edin Mujagić is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en auteur van het boek ‘Keerpunt 1971’. Hij schrijft iedere laatste vrijdag van de maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.