‘De ECB wil een werkplek zijn waar medewerkers zich gerespecteerd en betrokken voelen en waar hun talenten gewaardeerd, ontwikkeld en beloond worden. Wij zijn op zoek naar open minded en tolerante Europeanen.’ Dat is de tekst die je tegenkomt als je op de website van de ECB gaat kijken onder het kopje “werken bij de ECB”.
Het uit Nederland afkomstig ECB-bestuurslid Frank Elderson heeft dat memo waarschijnlijk nooit gekregen. Onlangs zei hij dat je bij de ECB niets te zoeken hebt als je niet vindt dat de bank klimaatbeleid moet voeren. Diegenen die er al werken en dat niet vinden, moeten ‘gereprogrammeerd’ worden, wat dat ook mag betekenen. Het klinkt angstaanjagend, dat wel.
Dit heeft niets te maken met verscheidenheid van meningen, wat de ECB pretendeert na te streven. En het lijkt geen incident of uitzondering te zijn, die uitspraak van het genoemde ECB-bestuurslid. Daags erna kreeg Christine Lagard, de president van de bank, in het Europees Parlement daar een vraag over. Zij zei achter haar collega te staan.
Nee, ik ga hier niet alweer betogen dat de ECB zich in mijn optiek niet moet bemoeien met klimaatbeleid. Dat heb ik vaak genoeg gedaan. Mocht u het gemist hebben; dat is het domein van gekozen politici en niet van centrale bankiers, die al een taak hebben, namelijk zorgen voor prijsstabiliteit. Waar ze overigens al bijna nooit in slagen, in het geval van de ECB.
Nee, dit voorval is nog groter, nog belangrijker.
Wij leiden elk jaar heel veel studenten op, in allerlei disciplines. Ongeacht wat ze studeren, zij leren vooral kritisch te zijn, onafhankelijke denkers te zijn in plaats van mensen blindelings volgen of alles voor zoete koek te slikken, alleen omdat een belangrijk iemand iets zegt.
De genoemde uitlatingen, het uitsluiten van mensen voor een baan bij de ECB als je niet dezelfde mening hebt als Lagarde en anderen over klimaatbeleid en de rol van de ECB daarin, en reprogrameren als je al bij de bank werkt en die mening niet deelt, die staan daar haaks op. Het is minachtend voor ons onderwijsstelsel en druist tegen de kern van academisch denken in. Om kort te gaan: het is discriminerend. Als je als sollicitant bij de ECB laat weten klimaatbeleid niets te vinden voor een centrale bank, dan word je daarom afgewezen. Om je mening. Dat nota bene twee juristen het zeggen c.q. gedogen, is gewoon verbijsterend.
De ECB is mijn inziens al enige tijd van het verstandige monetaire pad afgedwaald. Maar nu begint de bank steeds meer trekjes te krijgen van een sekte.
Ook deze voorvallen onderstrepen mijn stelling, die ik al enige jaren aanhang, namelijk dat het grootste gevaar voor het voortbestaan van de euro en de muntunie niet de zogeheten populisten zijn, maar de ECB zelf. Als de euro ooit verdwijnt of landen ervoor kiezen de muntunie te verlaten, dan zal dat komen door het beleid van de ECB (dat in my humble opinion gevaarlijk is) zijn, zo is mijn overtuiging.
Maar dit past in een lijn die we vanaf dag één van haar periode als president van de ECB hebben gezien. Lagarde heeft de centrale bank gepolitiseerd. Het gaat te vaak over andere zaken dan monetair beleid, zoals klimaat, en nu dus ook over politieke zaken.
Waarom is dat erg?
Ze mag die opvattingen hebben, maar een centrale bank hoort zich niet uit te laten over welke leiders aan de macht zijn elders in de wereld. Daarnaast heeft ze een bepaalde taak als ECB-baas, namelijk het verlagen van de inflatie. Daarin faalt ze vanaf dag één: sinds haar aantreden is de inflatie veel te hoog, komt ze veel te laat in actie en heeft ze in mijn optiek te weinig gedaan. De inflatie blijft waarschijnlijk ook nog jaren te hoog.
Als je de timeline van de ECB even bekijkt, dan bekruipt je, mij in ieder geval wel, het gevoel dat elke dag 1 april is. Gender, klimaat, groen… het gaat niet zo heel vaak over monetaire zaken. En geldgroei, die structurele inflatiedrijfveer, kom je ongeveer elke 29 februari tegen.
Edin Mujagić is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en auteur van het boek Keerpunt 1971. Hij schrijft iedere maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.