In 1774 schreef Johann Wolfgang von Goethe ‘Die Leiden des jungen Werther’. Het is een tragisch boek waarin de jonge hoofdpersoon zich uiteindelijk van het leven berooft vanwege de onbereikbaarheid van zijn grote liefde. Op de middelbare school werd ons verteld dat het aantal zelfmoorden onder jongeren na het verschijnen van dit boek een vlucht nam. Zinloze passie, als je het mij vraagt.
Ik moest aan dat boek denken toen ik een reactie van een bekende kreeg op een eerder door mij geschreven opiniebijdrage in het FD waarin ik het ESG-gedreven beleggingsbeleid van pensioenfondsen hekelde.
Die kennis, werkend bij een pensioenuitvoerder, verdeelde het personeel bij zijn organisatie in drie groepen. Een klein aantal oudere en meer ervaren collega’s wijst op de mogelijke, negatieve consequenties van het ESG-gedreven beleggingsbeleid bij een pensioenfonds en spreekt zich er tegen uit. Een groter aantal houdt zich gedeisd en huldigt het principe ‘wiens brood men eet, diens woord men spreekt’. De derde groep wordt gevormd door jongere collega’s die ‘vaak niet beter weten. Ze vinden het prachtig om de wereld te redden.’.
Het enthousiasme en de passie van jongeren zijn uiteraard mooi en prijzenswaardig, maar een economische ‘reality check’ is geen overbodige luxe. Het ASN Duurzaam Aandelenfonds is volgens die bank één van de oudste duurzame beleggingsfondsen van Nederland en met ruim 1,8 miljard euro aan belegd vermogen populair te noemen. Het heeft de afgelopen tien jaar een gemiddeld beleggingsrendement gehaald dat ruim 3 procentpunt per jaar lager was dan de brede MSCI World Index (in euro). Prima, als iemand dat over heeft voor door de beheerder duurzaam geachte keuzes.
Stapelen
Pensioen is een kwestie van stapelen: van rendement en tijd. Als je veertig jaar premie betaalt en elk jaar een dergelijk lager rendement haalt, is je pensioenpot na die veertig jaar ongeveer de helft van wat die was geweest bij een belegging in de MSCI World (in euro). Natuurlijk, resultaten uit het verleden…
Wie kaatst en een fel opiniestuk over ESG-gedreven beleggen door pensioenfondsen schrijft, moet de bal verwachten. Op sociale media krijg je dan bijval en kritiek. Daar moet je tegen kunnen. Bij de kritische reacties valt mij een aantal dingen op.
Ten eerste komt veel kritiek van mensen met een functieomschrijving waarin het woord duurzaamheid voorkomt. Het aantal duurzaamheidsstrategen en -adviseurs is waarschijnlijk veel groter dan ik had vermoed. Ze zitten werkelijk tot ver in de haarvaten van min of meer alle organisaties. Die laten zich niet zomaar even uit het veld slaan door een opiniestukje van mijn hand.
Ten tweede valt mij op dat bij veel kritische reacties de economische realiteitszin ontbreekt – in ieder geval is het niet de mijne. Een afweging van economische en maatschappelijke kosten en baten wordt kennelijk als ongepast gezien.
Greta of Clauser
Ten slotte hebben al deze duurzaamheidsstrategen een onwrikbaar vertrouwen in de eigen zienswijze. Dat is natuurlijk niet opmerkelijk. Ik heb vertrouwen in de mijne. Maar soms leidt dat bij ‘de duurzamen’ tot wonderlijke situaties.
Zo kon Greta Thunberg, destijds nog maar net een puber en zonder een bijzondere kennis van zaken, een paar jaar geleden rekenen op groot applaus met haar klimaat-alarmistische toespraak bij de VN. Het staat in schril contrast met een lezing die John Clauser vorig jaar bij het IMF zou houden, maar die werd geannuleerd. Clauser kreeg in 2022 nog de Nobelprijs voor natuurkunde, wel even een ander kaliber dan Greta Thunberg. Maar Clauser trekt het klimaat-alarmistische narratief in twijfel.
Met Donald Trump in het Witte Huis, waait er ook op duurzaamheidsgebied een andere wind in de VS en daarmee in de wereld. Hoeveel gaan wij ons in Europa daarvan aantrekken? Ook zonder Trump was er al genoeg reden om economische vraagtekens bij veel duurzaamheidsbeleid te plaatsen. Je moet je afvragen of Europese jongeren met hun tomeloze passie voor duurzaamheid niet beginnen te lijken op de jonge Werther.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.