Het lijdt geen twijfel dat Donald Trump een bully is. Hij heeft Colombia, Mexico en Canada tot concessies gedwongen onder dreiging met invoerheffingen, al beweren sommigen dat die concessies niet veel voorstellen en al zijn de heffingen op de import uit Mexico en Canada voorlopig slechts met een maand uitgesteld. Ook Panama zou concessies hebben gedaan, maar die ontkennen dat. Wij kunnen onze borst nat maken.
Toen ik ChatGPT vroeg hoe je het beste kunt omgaan met een bully kreeg ik zeven suggesties. Die zijn niet allemaal bruikbaar. Zo luidde de zevende “vraag om hulp en meld het”. Als de WTO nog goed zou functioneren, zou dat kunnen, maar de WTO is vleugellam.
Ik lees dat veel Nederlandse economen een lik-op-stuk beleid voorstaan. We beantwoorden eventuele Amerikaanse invoerheffingen gewoon met onze eigen heffingen. Dat zal hem leren, sodeju! Door ChatGPT wordt dit niet aanbevolen. De eerste suggestie van ChatGPT luidt “blijf kalm en reageer niet emotioneel” en de derde: “spreek zelfverzekerd, maar zonder agressie”.
Enige zelfreflectie is gewenst
Een beetje tot mijn verrassing doet ChatGPT niet een andere tamelijk evidente suggestie aan de hand, namelijk “reflecteer of het verwijt van de bully misschien terecht is”. Volgens Trump behandelt de EU de VS heel slecht.
Ik merk dat veel mensen in mijn omgeving Trump een volstrekte idioot vinden, maar daar vaak aan toevoegen dat hij op onderdelen wel “een punt heeft”. Bijvoorbeeld wat betreft toezeggingen binnen NAVO-verband over onze militaire uitgaven. Ik schaamde mij als Europeaan in de jaren negentig al dat Amerikaanse diplomaten en troepen een sleutelrol speelden in het beëindigen van de oorlogen op de Balkan en het bewaren van de vrede daar. Niet dat ik stond te popelen om naar het slagveld te gaan.
Volgens ChatGPT heft de EU een gemiddeld invoertarief op Amerikaanse goederen van circa 5 procent, terwijl onze goederen in de VS een gemiddeld tarief van 3 procent op hun weg vinden. Daarnaast is vooral de onderlinge handel in agrarische producten scheef, met dank aan onze voorschriften. Die zijn veel strenger, met name op het gebied van genetische modificatie. Dat houdt veel Amerikaanse agrarische producten buiten de deur. Zou het Amerikaanse voedsel werkelijk onveiliger zijn dan het onze?
Ook betogen veel Nederlandse economen dat Trump spijt gaat krijgen van zijn invoerheffingen. Hij schiet zichzelf immers in de voet omdat die heffingen de inflatie in de VS zullen opzwepen. Kan zijn en volgens de theorieboekjes klopt dat. Maar de praktijk wijst anders uit.
In zijn eerste regeerperiode is van een hogere inflatie door de toen ingestelde invoertarieven niets gebleken. De kerninflatie schommelde, na de instelling van de handelstarieven destijds tussen 2,0 en 2,5 procent. Misschien is het dit keer anders omdat de aangekondigde importheffingen hoger en breder zijn. In 2018 apprecieerde de dollar met circa 10 procent tegenover de euro. Dat beperkte de inflatoire invloed van de heffingen ongetwijfeld. Sinds de verkiezingswinst van Trump is de dollar alweer zo’n 6 procent in waarde gestegen tegenover de euro.
En als de invloed van overheidsbeleid op de inflatie aandacht verdient, kunnen we ook naar onze eigen cijfers kijken. Volgens het CBS droegen ‘belastingen en subsidies’ in december 1 procentpunt bij aan de Nederlandse inflatie.
Totale onzin
Trump heeft aangekondigd dat hij de federale inkomstenbelasting wil afschaffen en de importtarieven navenant wil verhogen om het verlies aan overheidsinkomsten te compenseren. Dat is totaal onmogelijk en dus complete onzin. Als de Amerikanen hun federale inkomsten uit de inkomstenbelasting willen vervangen door invoerheffingen, dan moeten die volgens mijn berekeningen minstens 75 procent bedragen. En dan ga ik er zelfs vanuit dat de onderliggende waarde van de import gelijk blijft.
Bij zulke tarieven gebeurt dat natuurlijk niet. De invoer zou sterk terugvallen en de Amerikanen beschikken niet over voldoende productiecapaciteit om zelf te produceren wat ze dan niet meer zouden importeren. Het leven in de VS zou tot stilstand komen. Totale onzin dus. Ik kom daarom terug bij het eerste advies van ChatGPT: “blijf kalm en reageer niet emotioneel”.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.