Met angst en beven zijn we in afwachting van het nieuwe presidentschap van Donald Trump. Veel aandacht gaat daarbij uit naar de dreiging van forse importtarieven. Ik vind de plannen van Elon Musk en Vivek Ramaswamy eigenlijk veel spannender.
Het is natuurlijk afwachten hoe lang grote ego’s als Trump en Musk het met elkaar uithouden, maar als het geplande Department Of Government Efficiency (Doge) succesvol is, impliceert dat een economische aardverschuiving.
Het federale ambtenarenapparaat is wel even iets anders dan een bedrijf als Twitter toen Musk het kocht, maar als ik het indrukwekkend noem wat hij daar gepresteerd heeft in termen van efficiëntie, is dat absoluut een understatement.
De efficiëntie van het overheidsapparaat in de VS zal wel niet te vergelijken zijn met Argentinië, maar in dat land heeft de nieuwe president, Javier Milei, in het eerste jaar van zijn ambtstermijn enkele tienduizenden ambtenaren ontslagen. Naar verluidt in het eerste half jaar al 50.000.
Je zou fors verzet, een recessie en een duikeling van de populariteit van de president verwachten. Dat verzet zal er op een zekere schaal ongetwijfeld zijn en het Argentijnse bbp is in de eerste twee kwartalen van vorig jaar inderdaad gekrompen. Maar in het derde kwartaal nam de bedrijvigheid weer fors toe en de ‘approval rating’ van Milei is nu hoger dan bij zijn aantreden in december 2023. Zoiets lukt Musk en Ramaswamy misschien ook wel in de VS.
Als ze succesvol zijn dan creëert dat uiteraard enorme begrotingsruimte voor andere zaken. De waarschuwing dat de plannen van Trump zullen leiden tot een verdere ontsporing van de Amerikaanse overheidsfinanciën komen dan niet uit. Dit zal de Amerikaanse economie een additioneel en zeer krachtig concurrentievoordeel opleveren ten opzichte van Europa.
In plaats van ons zorgen te maken over de importtarieven moeten we misschien eens nadenken of het overheidsapparaat bij ons ook niet efficiënter kan. Vorige week sprak ik een bevriende oud-collega tijdens een lunch, een econoom bij een grote bank. Ik ken zijn kinderen en vroeg hoe het met hen ging. Zijn dochter is vorig jaar afgestudeerd en werkt nu op een ministerie. Mijn vriend kijkt er met verbazing naar. De dochter hoeft maar twee dagen in de week op kantoor te verschijnen. Voor de overige tijd zit ze thuis, terwijl vooral jonge mensen enorm zouden kunnen profiteren van het gemakkelijke, dagelijkse contact met collega’s. Musk en Trump hebben al aangekondigd dat federale ambtenaren in de VS voortaan weer keurig hun volledige werktijd op kantoor aanwezig moeten zijn.
Volgens mijn vriend tuurt zijn dochter thuis de hele dag naar haar beeldscherm in afwachting van e-mails van collega’s. Die kunnen haar vragen stellen waarop zij een antwoord moet bedenken. Alleen komen er nauwelijks e-mails binnen. Wat een verspilling van haar talent! Buitengewoon verbaasd, bleek mijn vriend over het feit dat zijn dochter binnen een jaar al een promotie heeft gemaakt. Hij gunt haar die promotie uiteraard van harte, maar betwijfelt of ze die met haar werk echt heeft verdiend.
Het Draghi-rapport van enkele maanden geleden luidde de noodklok over de concurrentiekracht van Europa. En terecht. Onze interne markt is niet voltooid en onze kapitaalmarkten zijn gesegmenteerd. De VS lopen ver op ons vooruit wat betreft grote technologiebedrijven en onze Europese regelgeving werkt verstikkend voor innovatie en andere ondernemersactiviteiten.
Verder zijn onze energiekosten veel hoger dan de Amerikaanse. Als de VS dan ook nog eens een veel efficiënter overheidsapparaat krijgen, zal dat een additionele klap zijn voor onze concurrentiekracht. Je zou denken dat iedereen na dat Draghi-rapport is doordrongen van de urgentie, maar niemand in Europa reageert op de Doge-plannen van Trump.
Deze grafiek laat zien hoezeer het bbp in de eurozone sinds de eurocrisis is achtergebleven. Bijna 20 procent in twaalf jaar. Misschien moet je die getallen wat nuanceren, maar als dit zo door blijft gaan worden we vanzelf een keer een ‘lage-lonen economie’. Willen we dat? Nee toch! Waar is de Europese Elon Musk? En ik durf het haast niet te vragen, maar waar is onze Javier Milei?
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.