Het gaat niet zo best met de Europese economie. Om daar wat aan te doen schreven Enrico Letta en Mario Draghi eerder dit jaar rapporten met een reeks aanbevelingen. ECB-baas Christine Lagarde schreef onlangs een artikel in The Economist. Zij wees, net zoals Draghi had gedaan, op de wenselijkheid om de Europese kapitaalmarkten te integreren tot een echte kapitaalmarktunie.
Lagarde doet een aantal terechte constateringen. Europa heeft genoeg spaargeld. Sterker nog, Europese gezinnen sparen meer dan Amerikaanse. Verder zijn er meer dan genoeg slimme Europeanen en ook op het gebied van patenten doen we niet of nauwelijks onder voor de Amerikanen.
Waar het misgaat, is dat we er niet in slagen dat spaargeld beschikbaar te krijgen om de goede ideeën te commercialiseren. En dat ligt volgens Draghi en Lagarde aan de versnippering van de kapitaalmarkten in Europa. Zo blijven de meest innovatieve bedrijven in Europa verstoken van het risicodragende vermogen dat zij nodig hebben voor hun gewenste groei. Het creëren van een kapitaalmarktunie zou dit euvel verhelpen en Europa zo verder opstuwen in de vaart der volkeren.
Het lijdt geen twijfel dat een brede en diepe kapitaalmarkt een positief effect zal hebben op de economische ontwikkeling. Alexander Hamilton, de eerste minister van Financiën in de VS, onderkende het belang daarvan al meer dan 200 jaar geleden. Toch moet ik bekennen dat het aan mij knaagt. Is de versnippering van de kapitaalmarkt werkelijk het grootste probleem?
Te veel in cash en deposito’s
Lagarde schrijft dat Europeanen een derde van hun financiële vermogen in cash of deposito’s aanhouden. In de VS is dat slechts een tiende. Als Europese gezinnen het voorbeeld van de Amerikanen zouden volgen, zou 8.000 miljard euro belegd worden in meer risicodragende titels, rekent ze voor.
Dat roept natuurlijk een reeks vragen op. Pleit de president van de ECB er nu echt voor dat gezinnen risicovoller met hun spaargeld moeten omgaan? Interessant is dat. De ECB spoort banken juist altijd aan niet te veel risico te nemen en onze eigen DNB uit regelmatig zorgen over de financiële kwetsbaarheid van gezinnen.
Waar het in Europa vooral aan ontbreekt is ‘venture capital’. Gezinnen zijn niet echt geschikt om dat ter beschikking te stellen en die gaan natuurlijk niet de stap maken van geld op de spaarrekening naar het investeren in onzekere startups.
Een andere vraag is waarom Europese gezinnen conservatiever beleggen dan Amerikaanse. Lagarde refereert aan kostenverschillen. Ik waag te betwijfelen of dat juist is. Mijn indruk is dat het verschil in risicoprofiel mede te maken heeft met het verschil in waardering van de kapitalistische markteconomie. Bij ons worden aandeelhouders al snel neergezet als profiteurs of parasieten die geen wezenlijke bijdrage leveren en er vervolgens met de poen vandoor gaan. In de VS is de waardering voor de rol van aandeelhouders meer positief.
Er is meer nodig
Verder moet men opmerken dat de rendementen op Amerikaanse aandelen de rendementen op die van Europa al jaren overtreffen. Beleggers in Amerikaanse aandelen zijn dus beter beloond voor het dragen van risico dan degenen die hebben belegd in Europese aandelen.
Tenslotte mag ook niet uit het oog worden verloren dat er verschillen zijn in het ondernemingsklimaat en dat die verschillen invloed hebben op de bereidheid van geldverschaffers om al dan niet geld te steken in risicovolle bedrijven of activiteiten.
Het verdiepen en integreren van de Europese kapitaalmarkten zal een bijdrage kunnen leveren aan een meer positieve ontwikkeling van de Europese economie. Maar als beleidsmakers denken dat het tot stand brengen van een kapitaalmarktunie al onze problemen zal oplossen, vrees ik voor een teleurstelling. Er is meer nodig, veel meer.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.