De energiecrisis duurt voort. De meeste mensen laten het gelaten over zich heen gaan. Ze zien uit naar die tweemaal 190 euro nu en het prijsplafond in 2023. Ze lezen in de krant dat de gasvoorraden volledig gevuld zijn. We komen de winter wel door. Daarna zien we wel weer.
De Europese gasprijs is de laatste twee maanden fors gedaald, maar nog altijd vijf tot zes keer zo hoog als voor de pandemie en ook vier tot vijf keer zo hoog als in de VS! Gezinnen krijgen steun van de overheid en ook voor het MKB staat een regeling klaar. Die laatste treedt helaas pas in april 2023 in werking en heeft een zeer beperkte reikwijdte. We ontkomen niet aan de cruciale vraag welke invloed permanent fors hogere energieprijzen hebben op onze economische structuur en op ons gezamenlijke verdienvermogen.
Tot mijn ontsteltenis constateer ik een grote en toenemende onverschilligheid ten aanzien van dat gezamenlijke verdienvermogen, zowel in de politiek, de ambtenarij, onder economen, in de media en bijgevolg onder een groot deel van de bevolking. Opgeruimd staat netjes, lijkt de dominante reactie wanneer een energie-intensief bedrijf de deuren noodgedwongen sluit.
Een grote schok die ons welvaart kost
Als sprake is van permanent veel hogere energieprijzen dan voor de pandemie, en die kans lijkt groot, dan is dat een enorme schok voor de economische structuur. Sommige economische activiteiten zijn gewoon niet meer levensvatbaar. Die zullen verdwijnen. Als er al andere voor in de plaats komen, dan zal dat zeker met een vertraging zijn. Dit tast onze totale welvaart aan. Minister Kaag heeft gelijk, we worden gezamenlijk armer. Ik vraag mij dan direct af wat zij, samen met de rest van de regering daaraan denkt te gaan doen, maar op die vraag volgt een oorverdovende stilte, die slechts wordt gevuld door haar tweets over duurzaamheid.
Je zou verwachten dat de regering een duidelijk beleid ontwikkelt op het terrein van energie en energiekosten. Het beschermen van onze welvaart vergt beleid dat erop gericht is om de stijging van de energiekosten te beperken of, beter nog, ongedaan te maken. Zulk beleid ontbreekt volledig.
Niet alleen de toekomstige prijsontwikkeling is onzeker, ook de leveringszekerheid is dat inmiddels. Dit jaar hebben we in zekere zin geluk gehad. Er kwam nog wat gas uit Rusland en het Chinese gasverbruik daalde, waardoor er op de wereldmarkt gas te koop was. Daarop boden we meer dan armere landen zich konden veroorloven en zo vulden wij onze voorraden over de ruggen van Pakistani, Filippino’s etc…
Overigens deden we dat tegen zeer hoge prijzen. Ik ben benieuwd wie dat gaat betalen. Nu we nagenoeg helemaal geen gas uit Rusland meer zullen krijgen, wordt het de komende jaren veel moeilijker. De kans dat gas duur blijft en dat we te maken krijgen met een fysiek tekort is levensgroot.
In december gaat bovendien de olieboycot tegen Rusland in. Doordat iedereen dat weet,
zou dit gegeven in de prijs moeten zitten. We zullen zien. Rusland produceert zo’n 10 procent van alle olie in de wereld. Een boycot door ons veroorzaakt enorme logistieke uitdagingen voor de mondiale oliemarkt. We hebben tijdens de pandemie gezien wat dat met de prijzen heeft gedaan.
Ook anti-fossiel draagt bij aan de crisis
De oliemarkt heeft overigens toch al te maken met de nodige uitdagingen. Doordat bestaande oliebronnen uitgeput raken zou voortdurend geïnvesteerd moeten worden in exploratie en productiecapaciteit.
Of het nou komt doordat veel institutionele beleggers niet meer in fossiel beleggen, doordat banken de sector niet meer van krediet willen voorzien of doordat activisten en rechters producenten onder druk zetten of zelfs dwingen hun koers te verleggen, de benodigde investeringen blijven uit. Dat kan alleen maar tot hogere prijzen leiden.
Ik heb jaren bij in beleggingscommissies van pensioenfondsen gezeten. Bij discussies over fossiel heb ik altijd en tot vervelens toe mijn mond open gedaan en betoogd dat de wereld nog decennia fossiele brandstoffen nodig heeft, dat het tot prijsstijgingen gaat leiden als er niet in de sector wordt geïnvesteerd en dat de economisch zwaksten daarvan het meest de dupe zullen worden. Het uitsluiten van beleggingen en financieringen in fossiel is daarom buitengewoon onverstandig. Het werd niet op prijs gesteld. Zelden of nooit kreeg ik bijval.
Ik ben er niet trots op, maar momenteel voltrekt zich waarvoor ik al die jaren heb gewaarschuwd en het wordt nog veel erger. Je zou denken dat degenen die het anti-fossiel beleid hebben doorgedrukt onderkennen waaraan ze hebben bijgedragen en tot inkeer komen. Maar ze gaan gewoon door. Ik word er heel triest van. We koersen in Europa af op een ongekend economisch debacle dat zich de komende jaren zal voltrekken.