Afgelopen donderdag hielden regeringsleiders een speciale EU-Top met als onderwerp Competitiveness and the single market. Dat is geen overbodige luxe. Vanaf de start van de euro in 1999 liep de economie van de eurozone aanvankelijk nagenoeg naadloos in de pas met de Amerikaanse. Over de hele periode tussen 1999 en de start van de grote financiële crisis in 2008 groeide de Amerikaanse economie slechts ruim 1 procentpunt meer dan de Europese.
Daarna ging het behoorlijk mis. De economie van de eurozone werd snel na de financiële crisis getroffen door de eurocrisis, die de VS uiteraard alleen indirect raakte. Vanaf het eerste kwartaal van 2013 zette ook in Europa herstel in. Toch bleef de economische groei bij ons over de hele periode tussen de start van dat herstel en het laatste kwartaal van 2019, juist voor de pandemie, een periode van zeven jaar, bijna 5 procentpunten achter bij de Amerikaanse groei. De afgelopen vier jaar bedroeg het groeiverschil tussen beide economieën eveneens bijna 5 procentpunten. Het wordt dus steeds erger. Na elf jaar ‘underperformance’ buigen de Europese regeringsleiders zich nu over de kwestie. Geen moment te vroeg, lijkt me.
Bron: Macrobond
Een belangrijk document dat de regeringsleiders op donderdag bespraken was van de hand van Enrico Letta, voormalig premier van Italië. Dat document heet Much More Than A Market. Toevallig, al zal het geen toeval zijn, gaf Mario Draghi, voormalig baas van de ECB en ook voormalig premier van Italië eerder in de week een speech waarin hij zijn aanstaande rapport: Radical Change – Is What Is Needed alvast samenvatte. Draghi schrijft dat rapport in opdracht van de Europese Commissie. Beide rapporten gaan over wat er nodig is om de groeidynamiek van onze economie te verbeteren.
Toen ik het allemaal las, kon ik een cynische grijns niet onderdrukken. Met alle respect voor Letta en Draghi, maar Italië is nou niet direct het voorbeeld van een dynamische economie met een stevig groeivermogen. Sterker nog, het ontbreekt het land compleet aan groeidynamiek. De afgelopen vijftien jaar is de Italiaanse economie per saldo gestagneerd! Niet dat wij nou zo geweldig zijn, maar onze economie is over die periode wel met ruim 19 procent gegroeid. Een onthutsend verschil. Als Letta en Draghi zo goed weten hoe het moet, waarom hebben ze in hun eigen land dan geen groei teweeggebracht? Als minister-president hadden ze toch die kans, zou je zeggen, al hebben de politieke realiteit tijdens en de beperkte duur van hun premierschap vast niet geholpen.
Je vraagt je af of zulke rapporten niet beter kunnen worden geschreven door mensen uit landen met een juist bovengemiddelde groeidynamiek, desnoods van buiten de EU. Singapore bijvoorbeeld.
Bron: Macrobond
Misschien moet ik niet naar de persoon kijken, maar naar de inhoud. Het rapport van Letta is redelijk lijvig en is geheel in de Europese traditie. Voor mij is het belangrijkste kenmerk dat het volledig ontbreekt aan kritische zelfreflectie. Wat is er misgegaan bij ons? Aan ambitie heeft het niet ontbroken. In 2000 werd de zogeheten Lissabon agenda gelanceerd. De doelstelling was om ervoor te zorgen dat de economie van de EU in 2010 de meest competitieve in de wereld zou zijn, gebaseerd op de dynamische kenniseconomie met betere banen en meer sociale cohesie. Je kunt niet anders dan constateren dat het een complete mislukking is geworden. Waar heeft het aan gelegen, waarom gaat het nu wel lukken? Geen woord daarover.
Het rapport van Letta en het betoog van Draghi staan vol met allerlei suggesties, initiatieven etc. Volgens mij is het allemaal niet zo heel ingewikkeld. Begin vooral eerst eens simpel. Verstikkende regelgeving, ondernemingsonvriendelijk overheidsbeleid en structureel hogere energiekosten dan bij onze concurrenten zijn terreinen waarop makkelijk laaghangend fruit kan worden geplukt. Ofwel, laten we eerst eens ophouden met onszelf op achterstand te zetten. Daarna zien we wel verder.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.