Ofschoon ik met de nodige zorg naar de toekomst kijk, verrasten veel familieleden en kennissen mij in de Kerstperiode met hun sombere bespiegelingen. Vooral van een buurvrouw die ons voor een lunch had uitgenodigd, zou je acuut depressief worden. Ik probeerde haar op te beuren, met een aantal cijfers van ‘Our World in Data’.
Mijn buurvrouw is – een schat van een mens – een gepensioneerde onderwijzeres die haar loopbaan in Jemen was begonnen als ‘ontwikkelingswerker’. Nu is de situatie in Jemen vandaag de dag bepaald niet iets om over naar huis te schrijven en wellicht nog slechter dan toen zij er woonde, maar Jemen is gelukkig eerder een uitzondering dan de regel. Ik probeerde haar op te beuren, onder andere door haar een aantal cijfers van ‘Our World in Data’ voor te schotelen. Ik heb een drietal in deze tabel opgenomen.
Bron: Our World in Data.
De buurvrouw reageerde verrast, maar wonderlijk genoeg leek ze niet aangenaam verrast. Vooral mijn mededeling dat het percentage van de wereldbevolking dat in extreme armoede leeft de laatste vijfentwintig jaar spectaculair is gedaald kon op haar wantrouwen rekenen. Misschien wilde ze mijn cijfers niet horen omdat die niet in haar wereldbeeld pasten.
Bij zo’n lunch met de buren, in de Kerstperiode, wil je de stemming natuurlijk niet bederven. Dus ik probeerde wat met haar mee te klagen door te zeggen dat er nog meer dan genoeg problemen, uitdagingen en bedreigingen zijn. Daarover waren we het dan wel weer eens. Maar toen ze over het milieu begon en ik zei dat het met veel elementen van het milieu in ons deel van de wereld ook al lang de goede kant opgaat, stonden we weer lijnrecht tegenover elkaar.
Ik haalde cijfers aan over de verbeterde luchtkwaliteit ten opzichte van dertig jaar geleden en riep in herinnering dat de grote rivieren in ons land in mijn jeugd zo vervuild waren dat er weinig vissen meer in zwommen. Gelukkig is dat nu heel anders. Maar dat betoog wuifde ze weg. Waarom dacht ik dat zoveel mensen zich juist zorgen maken over de leefbaarheid van de wereld, vroeg ze.
Het nieuwe jaar belooft een jaar te worden met een hoop onzekerheid. De grootste, vond de buurvrouw – en daarin staat ze bepaald niet alleen – is de nieuwe Amerikaanse president. Komt de wereldhandel tot stilstand door zijn beloofde invoering en verhoging van importtarieven? Van Elon Musk moest ze ook niet veel hebben en twee zulke grote ego’s naast elkaar, dat moet wel bonje opleveren. Trump heeft beweerd de oorlog in Oekraïne snel tot een eind te zullen brengen en hopelijk ook het geweld in het Midden-Oosten. Maar daar had de buurvrouw weinig vertrouwen in.
De vooruitzichten voor Europa lijken op voorhand niet best: hoge energieprijzen, toenemende regelgeving en dreigende importtarieven in de Verenigde Staten. De afkalving van de Europese industrie kan een extra impuls krijgen als de Chinezen door die tarieven hun spullen op onze markten dumpen. De vooruitzichten voor Europa lijken op voorhand niet best.
Of wat te denken van de precaire staat van de overheidsfinanciën in diverse landen? Om nog maar te zwijgen over politieke polarisatie en dreigende instabiliteit. Ook mij viel het tijdens de lunch steeds moeilijker optimistisch te blijven. Gelukkig werd er voor de inwendige mens buitengewoon goed gezorgd. Dat hielp.
Uiteindelijk bereikten we een soort compromis. Laten we zoveel mogelijk lering trekken uit wat er de laatste decennia goed gegaan is en met die inzichten de huidige uitdagingen te lijf gaan. Laten we vooral proberen zo min mogelijk heel stomme dingen te doen. Dat zal al veel helpen. Veel concreter dan dat werd het helaas niet.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.