Iedereen die de afgelopen jaren in de financiële sector heeft gewerkt, is er zo’n beetje dagelijks mee om de oren geslagen: het klantbelang. En terecht. Het belang van klanten dient uiteraard ook bij financiële producten voorop te staan. De vraag is echter of er wel goed is nagedacht over wat het begrip klantbelang precies inhoudt.
Zo hoorde ik laatst iemand zeggen dat het uitsluiten van bepaalde bedrijven of sectoren in een beleggingsstrategie niet ‘in het belang van de klant’ is. Zo’n uitspraak is voor mij het bewijs dat het begrip nog steeds niet die betekenis heeft die in het belang van de klant is.
Beperkt en negatief begrip
Overal waar je iets leest of hoort over klantbelang is de toon negatief en wordt vooral teruggekeken. Spreker of schrijver verwijst naar wat er in de afgelopen decennia verkeerd is gegaan en benadrukt de noodzaak tot herstel van vertrouwen. Het verkopen van woekerpolissen, rentederivaten of onbegrijpelijke of te dure beleggingsproducten aan klanten is uit den boze. Dat geldt ook voor het beloven van rendementen die niet waar te maken zijn. Klanten moeten goed worden voorgelicht over de consequenties van de producten. Et cetera. Het valt allemaal na te lezen bij de AFM.
Alles bij elkaar is dit een heel beperkte insteek. Het gaat alleen over de financiële consequenties van een product. Het gaat over niets verkeerds doen, als aanbieder van het product. En het gaat vooral over de fouten die in het verleden zijn gemaakt.
Wat dan wel?
Klantbelang gaat ook over moraliteit. Wat is goed en wat vinden we goed? En wat is ook op lange termijn goed voor de klant en voor de samenleving in zijn geheel? Dit is niet alleen te definiëren als transparantie van producten of het verwachte financiële rendement dat ‘in het belang van de klant’ wordt gedefinieerd als het hoogst haalbare financiële rendement. Klantbelang is ook duidelijk maken wat de consequenties zijn van beleggingsbeslissingen, en transparant zijn in waar het geld naartoe gaat. Een paar voorbeelden.
Als klanten beleggen in een duurzame index hebben ze wellicht het idee dat ze in een duurzame toekomst beleggen. Dit is echter maar de vraag. Veel van dit soort indexen zijn samengesteld op basis van best-in-class en dragen nog steeds bij aan klimaatverandering. Er zijn er maar heel weinig duurzame indexen waarvan de CO2-uitstoot laag genoeg is om binnen het gewenste scenario van 1,5 procent te vallen.
Of als klanten beleggen in een duurzame beleggingsportfolio waarvan ‘in het belang van de klant’ – zijnde een goed financieel rendement op korte termijn - geen sectoren worden uitgesloten. Als die ‘duurzame’ portefeuille daarom niet of onvoldoende bijdraagt aan verduurzaming, dan is dat bepaald niet in het belang van de klant op langere termijn. Denk je duurzaam te beleggen, maar dragen bedrijven uit je portefeuille met hun producten en/of productiewijze toch bij aan de opwarming van de aarde. En daar zit je dan, aan het eind van de rit. Wel duurzaam belegd, maar niet duurzaam bezig.
Duurzaam klantbelang
Klantbelang gaat dus verder dan alleen de boel niet bedonderen, of transparant zijn over het financieel rendement. Het gaat uiteindelijk ook om hoe en waarvoor het geld van de klant wordt gebruikt en wat daar op termijn de gevolgen van zijn voor milieu en maatschappij. Dat is niet alleen in het belang van de klant, maar ook van zijn kinderen.
Hans Stegeman is econoom en werkt bij Triodos Investment Management.