Ik houd van het denken in kansen. Hoe we de wereld een klein beetje beter kunnen maken door kapitaal zo te alloceren dat we een verschil kunnen maken. Ik geloof daarin. Positieve verandering. Ik ben er inmiddels achter gekomen dat er nog veel beleggers zijn die daar toch anders naar kijken.
Dat men liever kijkt naar risico en financieel rendement en blijft praten in een taal die men gewend is. Dus laat ik het nu maar zo plat mogelijk neerzetten om het grootste deel van de beleggende wereld aan te spreken: niet duurzaam handelen is een risico! Het onduurzaamheidsrisico dus. Drie soorten risico’s zijn daarbij op dit moment het meest manifest: reputatierisico’s, klimaatrisico’s en zogenaamde lineaire risico’s in de portfolio.
Onduurzaamheidsrisico’s zien we dagelijks…
Het is niet zo raar dat onduurzaamheid kan worden gezien als een risico. In het jaarlijkse risk report uit 2017 van het World Economic Forum blijkt dat drie van de vijf risico’s met de grootste impact samenhangen met de gevolgen van ons handelen op de natuurlijke omgeving: extreem weer, natuurrampen, beperkt aanpassingsvermogen aan klimaatverandering en waterschaarste. Een blik op het nieuws van afgelopen week laat zien dat dit zeer reële risico’s zijn. Er is bewijs dat orkanen bijvoorbeeld niet zozeer vaker voorkomen, maar wel heftiger zijn. Als belegger kan je dan nog denken dat het gaat over iets algemeens dat geen weerslag heeft op de beleggingsresultaten.
…maar ook in de portfolio
Gelukkig denken al veel beleggers niet meer zo. Maar dan hebben we nog wel verschillende gradaties in het denken over onduurzaamheidsrisico’s.
Ten eerste het reputatierisico: laten we vooral niets doen waar onze klanten niet blij van worden. Dus niet te veel wapens, wellicht eens nadenken over kinderarbeid, clusterbommen, porno, dat werk.
Ten tweede zou er wat meer nagedacht moeten worden over de lange termijnrisico’s in de portfolio. De makkelijkste daarbij is het klimaatrisico. Hierbij kan worden gemeten wat de carbon footprint is van een portefeuille. Een hoge CO2-uitstoot duidt dan op een groot risico, namelijk het risico dat de assets op de balans op een gegeven moment niet meer renderen omdat veranderingen van beleid leiden tot een koolstofarme economie. Dit wordt ook wel het transitierisico genoemd. We weten hoeveel CO2 maximaal kan worden uitgestoten om de opwarming van de aarde binnen de perken te houden. Ook is het vrij goed te achterhalen hoe het staat met de uitstoot van de bedrijven in de portefeuille. Door deze twee te vergelijken is het klimaatrisico in te schatten.
Ten slotte is er nu een levendige discussie over de circulaire economie: een economie die op zo’n manier is ingericht dat we grondstoffen en materialen zo gebruiken dat we dat op lange termijn ook kunnen volhouden. Het risico dat hiermee samenhangt, is een lineair risico: bedrijven die niet duurzaam produceren omdat ze veel fossiele grondstoffen ge- en verbruiken. Dat kan zijn in het productieproces, denk aan energie-intensieve productie, of doordat het hele bedrijfsmodel volledig afhankelijk is van zoveel mogelijk verkopen. Denk bij het laatste bijvoorbeeld aan de welbekende ketens die met grote regelmaat een wisselend assortiment van goedkope plastic prullaria aanbieden. Zoals hiervoor blijkt zijn lineaire risico’s moeilijker af te bakenen in termen van risico en ook veel minder evident wanneer dat een probleem wordt. Dus dit risico is nog niet doorgedrongen tot risicoland. Daarom zullen beleggers met alleen maar risico-overwegingen waarschijnlijk slechts zeer beperkt bijdragen aan een transitie naar een duurzame samenleving.
Toch ben ik blij dat het denken in onduurzaamheidsrisico’s steeds belangrijker wordt. En dat dit steeds meer mainstream wordt, al is het maar in termen van risicomanagement en dat rekening houden met die risico’s een beter rendement op lange termijn oplevert.
Maar af en toe voelt het ook ietwat oneigenlijk voor mij: Ik zie duurzaamheid vooral als een kans. Als kans op een wereld die ook voor toekomstige generaties nog prettig is om op te leven. En dat is meer dan risicomanagement.
Hans Stegeman is econoom en werkt bij Triodos Investment Management.