Wie begin dit jaar Europa overwoog, zal het zich niet beklagen: met een verschil van 13 procent in euro-termen, uitgedrukt tot en met 7 april 2025, laat onze regio de Verenigde Staten ver achter zich. Het overwegen van Europa blijft aangewezen.
Ik overloop een aantal argumenten.
Fiscale teugels worden gevierd
De Duitse beslissing om de fiscale teugels te vieren en zo een boost te geven op het vlak van defensie- en infrastructuur-uitgaven is voor mij een historisch kantelpunt. De infrastructuur-impact wordt geschat op jaarlijkse bonus van 1 procent op het Duitse bbp in de komende jaren.
Maar het blijft niet beperkt tot Duitsland. Zo verwees Adolfo Urso, de Italiaanse minister van industrie, naar de positieve gevolgen ervan voor de Italiaanse industrie. De grootste exportmarkt van zijn land is Duitsland. Istat, het Italiaans bureau voor statistiek, schat dat de Duitse stagnatie de groei in het land vorig jaar verminderde met 0,2 procent, ten gevolge van de zwakke export.
Ook andere Europese landen gaan de komende jaren hun graantje meepikken, waaronder ons eigen land.
Eengemaakte strategische autonomie
De oorlog en de Trump-schok deden in Europa de wil ontstaan om gezamenlijk te komen tot een strategische autonomie op diverse vlakken: niet alleen op militair vlak, maar evengoed op het vlak van energie, cybersecurity, kapitaalmarkt, handelsrelaties, enz.
Dezelfde Italiaanse minister verwees naar de te grote versnippering van de industrie, niet alleen binnen Europa, maar ook binnen individuele landen: als voorbeeld verwees hij naar de ruimtevaartsector, waar in zijn land alleen er reeds meer dan 200 bedrijven actief zijn.
Hetzelfde fenomeen doet zich voor op het vlak van cybersecurity, waar volgens mevrouw Vasu Jakkal, de cybersecurity verantwoordelijke bij Microsoft, meer dan 600 miljoen aanvallen per dag plaatsvinden. Ook binnen Europa is er op dat vlak grote versnippering binnen Europa. Enkele voorbeelden: Filigran of Astran (Frankrijk), Uniqkey (Denemarken) en Orbik (Spanje).
De acties van president Trump zullen maken dat de Europese rapporten van de Italiaanse ex-premiers Mario Draghi en Enrico Letta deze keer geen dode letter blijven. Uiteraard is Parijs niet in een dag gebouwd, maar de wil tot een structurele aanpak is in veel landen aanwezig .
Het Britse voorstel voor een multilateraal defensiefonds is een recent voorbeeld van deze wil tot samenwerking, waarbij niet langer ieder land pro domo pleit. Ook de strategie van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen om Europees spaargeld te mobiliseren voor artificiële intelligentie, de ecologische transitie en defensie wijzen in de richting van meer eenheid.
Rechtszekerheid
President Trump ondergraaft dag per dag de rechtstaat wat voor bedrijven en investeerders grote onzekerheid met zich meebrengt. Europa daarentegen vecht oor haar democratie en rechtszekerheid. Wispelturig gedrag, gepaard gaande met corruptie, zijn dagelijkse kost in de Verenigde Staten en schrikken buitenlandse investeerders (maar evengoed toeristen of studenten) af.
Meer en meer hoort men van Amerikaanse zakenmensen en – academici die het land ontvluchten, richting Europa. Volgens Gallup, een Amerikaans onderzoekbureau, steeg het percentage Amerikanen dat het land wil verlaten van 10 procent in 2011 tot 21 procent vorig jaar. Dat percentage zal alleen maar stijgen.
Binnenlandse consument
De binnenlandse consumptie is van cruciaal belang voor de groei, zowel in de Verenigde Staten als in Europa. Het Amerikaans consumentenvertrouwen kreeg recent een forse knauw, wat weinig goeds belooft voor de groei. Vergeet niet dat de consument enorm ondersteund werd door de overheid (met een groot budgettekort als gevolg). Recent kwam aan deze cashtransfer een einde en zien we een gestage daling van de spaarquote.
Het is dan ook niet te verwonderen dat veel analisten de kans op een Amerikaanse recessie fors optrokken nu president Trump doorgaat met zijn handelsoorlog, die de inflatie opnieuw de hoogte in zal duwen. Schattingen spreken van 1 tot 1,5 procent extra inflatie in de komende twaalf maanden.
In Europa herstelden de door de bankencrisis hard getroffen landen langzaam en kenden een economische heropstanding. Ik denk aan Spanje, Portugal en Griekenland, landen die (weliswaar met fiscale gunstregimes) hogere consumentenprofielen aantrekken, met een goede koopkracht. Ze ondersteunen de lokale economie.
Werk aan de winkel
Om op wereldschaal te kunnen meespelen moeten we dringend naar een pan-Europese markt, met een uniform legaal kader, waarbij voldoende kapitaal en menselijk talent kan gevonden worden en schaalgrootte kan verworven worden. Dit geldt niet alleen voor multinationals maar evengoed voor private equity, start-ups (het EU-Inc Policy Proposal is bijvoorbeeld een voorstel voor een pan-Europese bedrijfsstructuur), R&D en innovatieve projecten.
Handelsobstakels binnen onze eigen Europese grenzen moeten worden weggehaald; studies spreken van positieve effecten die de effecten van de negatieve handelstarieven kunnen compenseren. De aangekondigde handelstarieven moeten ook in hun juiste proportie bekeken worden: voor België bijvoorbeeld zouden die (na de uitgesloten producten zoals de farma) 8 procent bedragen en niet de officiële 20 procent (voor Duitsland blijft dit echter hangen rond 18 procent). Europa moet hierbij denken aan efficiëntere aanbestedingen, productcertificering, niet geharmoniseerde douane procedures of overgereguleerde intra EU producttransfers om zo extra intra- Europese handel te bevorderen.
Ook moet Europa nadenken hoe men innovatie (bijvoorbeeld R&D) financieel en organisatorisch kan ondersteunen. Ik verwijs bijvoorbeeld naar Esobiotec, biotechnologiebedrijf, dat in haar aanvangsfase financiële steun kreeg van onder andere Wallonie Entreprendre, Sambrinvest en Thuja (venture capital) en vandaag een echt succesverhaal is. Horizon Europe, het onderzoeks- en innovatieprogramma, moet opgeschaald worden.
Energie
Tot slot een laatste voorbeeld: via een intelligente energietransitie kan Europa zich niet alleen onafhankelijker opstellen van energie-exporterende landen, maar ook de consument op termijn voorzien niet alleen van een milieuvriendelijk alternatief maar ook van een budgetvriendelijke energieondersteuning. Wie meer hierover wil lezen, verwijs ik door naar de nota ‘Europe’s moment? The way ahead for EU and UK energy policy’ van de consultant Systemiq.
‘Crisissen zijn uitdagingen,’ zei de Antwerpse industrieel André Leysen zaliger. Europa wordt vandaag met diverse crisissen geconfronteerd. De politieke wil om er structureel aan te verhelpen is er alvast. Nu nog de snaren stemmen en we zijn vertrokken voor een mooi Europees decennium op de beurs.
Jan Vergote is onafhankelijk financieel consultant en analist.