“ESG-beleggen is een bubbel. Effecten zijn niet te meten. Het kost alleen maar geld. Compleet doorgeslagen.” Heb ik uw aandacht? Bovenstaande citaten zijn reacties uit de zaal bij een recent seminar, van het kritische deel van het publiek bij een presentatie die ik mocht geven over duurzaamheid en inflatie. Ik begon met de enigszins provocatieve stelling dat iedereen iets met duurzaamheid wil doen. Het is de toekomst.
“Ik wil een goed pensioen, maar geen rendement ten koste van. Mijn geld moet impact hebben. Ik wil niet beleggen in stranded assets.” Deze reacties kwamen uit de andere kant van de zaal. U begrijpt dat ik als presentator de dag van mijn leven had. Maar het laat ook meteen zien dat er nog veel werk te doen is. Beide partijen hebben gelijk. En toch ook niet.
Zo´n twee jaar geleden schreef ik in dit medium een column over de duurzaamheidsbubbel. Alle beleggers willen goed bezig zijn, maar zo gemakkelijk is dat nog niet. Ik had het toen over de dataproblemen. Inmiddels is het wel bekend dat er tussen de ESG-scores die gegeven worden weinig samenhang zit. We zijn ook zover dat bedrijven die greenwashen aan de schandpaal genageld worden. Hetzelfde geldt voor vermogensbeheerders die met producten komen waar een luchtje aan zit. Dat is een goede zaak. Data is beter beschikbaar, maar er is nog steeds geen consistentie. Beleggers willen meer impact hebben en meten is weten. Het vaststellen van ESG-scores is al lastig, maar blijkt kinderspel als je het vergelijkt met de uitdaging om de impact te meten van een van de 17 Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties.
Huiswerk
Dat het meten daarvan en rapporteren daarover geld kost, mag geen verrassing zijn. En dat dit rendement kost evenmin. Maar nietsdoen blijkt even kostbaar; bedrijven begrijpen dat ook. Een casus die ik ieder jaar met mijn studenten behandel, gaat over de vraag of zij wel of niet willen beleggen in een onderneming waar de rechten van werknemers worden geschonden. Geen hypothetische casus overigens, maar een waargebeurde situatie. Over winstgevendheid op de korte termijn, terwijl er op de lange termijn geen mensen meer willen werken – met een negatief effect op groei. Onder druk van de aandeelhouder bond het bedrijf in, en dat was maar goed ook: anders waren de kosten van kapitaal nog verder omhoog gegaan.
Dat bracht me bij mijn belangrijkste punt, namelijk een oproep aan de zaal om niet blind te vertrouwen op data, maar zelf huiswerk te doen. Dat viel in goede aarde. Ik herhaal het nog maar een keer. Beleggen gaat verder dan cijfers in een spreadsheet. Beleggen is het beschikbaar stellen van kapitaal waarmee bedrijven investeringen doen, fabrieken bouwen en mensen aannemen. De echt betrokken aandeelhouder weet wat hij doet en kent het bedrijf. En neemt daarbij ook duurzaamheidscriteria in ogenschouw.
Het leuke was dat er na mij, iemand sprak die het vermogen van een (buitenlandse) familie beheerde. Met een echte langetermijnhorizon. Eén voorbeeld uit de presentatie is mij bijgebleven, dat ging over het verstrekken van een lening met een discutabel onderpand: de grond van een voormalige sojaplantage. Grond die nu veel minder waard is. Welke extra vergoeding zou u vragen voor die lening als het onderpand een stranded asset blijkt? Juist. De familie bedankte ervoor. Dit zat niet in de ESG-scores. En dan blijkt maar weer dat beleggen zoveel verder gaat dan varen op cijfers in een spreadsheet. U moet zelf uw huiswerk maken.
Roelof Salomons is hoogleraar Beleggingstheorie en Vermogensbeheer aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is columnist voor IO Institutioneel, de krant van Investment Officer die gericht is op pensioenfondsbestuurders en pensioenbelegger. Via deze link kunt u zich voor ontvangst van de krant aanmelden.