Gedreven door nieuwe technologieën, consumentenverwachtingen en risico’s worden banken gedwongen anders te gaan denken en handelen. Het lef waarmee banken de komende tijd verandering omarmen, bepaalt welk scenario zich tussen nu en 2035 ontvouwt.
Dat schrijft The Economist Impact in een whitepaper over de toekomst van het bankwezen. Op basis van gesprekken met experts van onder meer het IMF, Grant Thornton LLP en de OECD, concludeert de onderzoeks-afdeling van The Economist dat zich grofweg drie scenario’s kunnen ontvouwen tussen nu en 2035.
De basis voor deze drie scenario’s vormen vijf megatrends, waaronder een versnelling van de digitale revolutie, de toename van economische fragmentatie en de groeiende gemeenschappelijke mondiale uitdagingen zoals klimaatverandering. Daarnaast merken de experts op dat inspanningen om hardnekkige economische en sociale ongelijkheden te bestrijden, steeds meer tegenwind ondervinden en dat ethiek meer centraal komt te staan in de bedrijfspraktijk.
Scenario 1: Getransformeerde banken herwinnen vertrouwen
‘In 2035 zijn fintechs en grote technologiebedrijven, die ooit als uitdagers werden beschouwd, toonaangevende spelers in Europa en de VS’, schrijft The Economist Impact over dit eerste scenario. Het is een scenario waarin traditionele banken radicaal andere bedrijfsmodellen zijn gaan omarmen, in een poging om te overleven.
Het is een scenario bovendien, waarin banken heldere en bruikbare informatieverplichtingen hebben, waardoor klanten meer controle hebben over hun eigen geld en gegevens. Intussen gaan betalingen in Europa en de VS met een vingerafdruk en zijn bankkosten afgeschaft - net zoals cash en creditcards.
Een uitdaging van dit scenario voor banken zal liggen bij een modernisering van hun systemen en het winnen van het vertrouwen van klanten. Een kans ligt bij het meer toegankelijk maken van dienstverlening voor bevolkingsgroepen die eerder “bankloos” waren.
Scenario 2: Paradigmaverschuiving voor klimaatactie
‘Na decennia van verdeeldheid en uitstel onder de grootmachten over de klimaatcrisis, komt er in 2035 substantiële collectieve actie’, in scenario 2. ‘De wereld ligt op koers om de opwarming van de aarde tegen het einde van de eeuw te beperken tot 1,5°C boven het pre-industriële niveau, waardoor de meest catastrofale gevolgen van de klimaatverandering worden voorkomen.’
In dit tweede scenario is de manier waarop mensen leven en waarop bedrijven werken, ‘substantieel’ veranderd. ‘De digitale revolutie die decennia eerder begon met de verandering van de aard van samenlevingen, connectiviteit en werk, helpt samenlevingen de klimaatdoelstellingen te bereiken.’
In een geschetst pad tot 2035, beschrijft het white paper een stroomversnelling voor ESG-beleggingen, als gevolg van een toenemende vraag van de consument. ‘Tegelijkertijd stapten institutionele beleggers snel af van koolstof-intensieve industrieën en stemden zij met hun geld voor een snelle overgang naar een koolstofarme economie.’
Een uitdaging van dit scenario ligt bij de interne cultuurverandering bij banken, maar ook bij trade-offs op de korte en langere termijn. ‘Op korte termijn zullen koolstof-intensieve industrieën winstgevend blijven, wat desinvesteren moeilijk maakt. Maar het moment om een groene overgang op de lange termijn veilig te stellen, nadert snel. Het is dus absoluut noodzakelijk dat banken langetermijndoelstellingen voor klimaatactie vaststellen en een duidelijk kader scheppen om op korte termijn van fossiele brandstoffen af te stappen. Dit impliceert noodzakelijkerwijs een beter begrip van het klimaatrisico.’
Scenario 3: Een gefragmenteerde wereld
In het derde en laatste scenario is in 2035 de periode van globalisering voorbij. ‘Die liberale economische orde is vervaagd, gefragmenteerd door een sterk multipolair geopolitiek landschap’. De experts schrijven dat door ‘de oververhitte technologische concurrentie tussen de VS en China verschillende invloedssferen ontstaan. China domineert op sommige high-tech gebieden, zoals AI, kwantumcomputers en autonome voertuigen, terwijl de VS de leiding heeft op het gebied van kerncapaciteiten zoals halfgeleiders en besturingssystemen.’
Het nieuwe geopolitiek en economisch landschap dat in dit scenario ontstaat, zal de risico’s voor banken aanzienlijk beïnvloeden. ‘Maar er zullen kansen ontstaan dankzij digitale technologieën en snelgroeiende nieuwe markten’, aldus de experts. Waar een gefragmenteerd systeem extra kosten met zich meebrengt en de cyberbeveiligingsrisico’s vergroot, zullen banken beter kunnen concurreren met fintech-partijen als er een digitale munt is en kunnen ze nieuwe klanten vinden in Afrika en Azië.
‘Het is heel goed mogelijk dat techbedrijven de banksector niet hebben overgenomen in 2035’, concludeert The Economist Impact op basis van hun gesprekken. ‘Vooruitgang op het gebied van klimaatverandering kan zijn stilgevallen. De Amerikaanse hegemonie van het wereldwijde financiële systeem kan intact blijven. Maar afgezien van de drie specifieke scenario’s die hier worden gepresenteerd, laten de megatrends die de toekomst van het bankwezen de komende jaren vorm zullen geven weinig ruimte voor twijfel: er staan enorme veranderingen voor de deur.’