Bij beleggen moeten ook sociale en ecologische factoren in waarde worden uitgedrukt. Dat stellen Willem Schramade en Dirk Schoenmaker in hun eind vorig jaar verschenen boek Corporate Finance for Long-Term Value. ‘Aandeelhouderswaarde alleen is een ziek concept’, aldus Schramade, in een tweedelig interview met Investment Officer.
Van zelfstandig adviseur naar Schroders, van de Erasmus Universiteit naar Nyenrode: de laatste jaren stonden voor Willem Schramade in het teken van wisselingen. De nieuwe hoogleraar Finance heeft duurzame financiering en duurzaam beleggen als speciale aandachtspunten. Bij Schroders is hij hoofd Sustainability Client Advisory. Met deze twee nieuwe petten op behoudt hij zijn aandacht voor waardecreatie en wijst hij grote beleggers graag op het belang van de lange termijn.
Denk je dat asset managers zich blindstaren op de korte termijn?
‘Doel je dan op de fondsmanagers of het topmanagement van een asset manager? Dat maakt namelijk uit. Soms is er een mismatch tussen de investmentteams en het hele ‘huis’. Die teams hebben vaak een bonushorizon van een jaar, maar kijken voor hun analyses vaak wel degelijk verder. Bij passieve managers hoeft echter geen vooruitkijkende analyse te worden gedaan.’
Ze worden beloond voor financiële performance, maar niet voor het behalen van duurzaamheidsdoelen.
‘Klopt, die zien ze vaak niet eens als aparte doelen, waarop ze net zo goed beloond zouden kunnen worden. Het Japanse staatspensioenfonds GPF kondigde enkele jaren geleden al aan dat het asset managers ook op duurzaamheidsprestaties kon gaan belonen. Bij Schroders hebben we meerdere verzoeken lopen van pensioenfondsen die wel willen betalen voor duurzaamheidsuitkomsten en niet alleen voor financieel rendement. Of die zeggen: geef ons een product dat positieve impact levert en daarbij een marktconform rendement. Het probleem is dat maar een klein deel van de klanten hierom vraagt, namelijk de grote, geavanceerde pensioenfondsen uit bijvoorbeeld Nederland en Scandinavië. Banken en wealth managers lopen in dit opzicht achter. Neem je je geavanceerde klanten serieus, dan ga je dat aanbieden. Het probleem ligt bij de asset managers zelf: die zijn ingericht op het verkopen van fondsen en bestaande beleggingsproducten en denken niet genoeg in termen van nieuwe klantvragen.’
Asset owners zouden dus een target op duurzaamheidsdoelen moeten zetten.
‘Jazeker, maar pensioenfondsen zijn niet gewend om op die manier verzoeken te doen. Voor hen is dat een leerproces. Maar ik zou er voor zijn. Waardecreatie is niet puur financieel. Bij Schroders hebben we het afgelopen jaar op verzoek iets gebouwd dat eruitziet als een index, omdat het heel gespreid is en niet actief beheerd wordt om alpha te genereren, maar dat wel veel beter scoort qua impact. Dan kun je hard maken dat betere duurzaamheidsuitkomsten mogelijk zijn, zonder dat het financieel rendement kost. Met als bijvangst een betere bescherming tegen allerlei risico’s op de lange termijn.’
Wat is wat jou betreft een tekortkoming van ESG-ratings?
‘ESG-ratings hebben veel beperkingen, waardoor ze niet doen wat mensen ervan verwachten. Dat geldt in bredere zin voor ESG en duurzaam beleggen, waarbij doel en middel verward worden, dat is momenteel het grootste probleem. Je ziet in de praktijk investeringen die duurzaamheid als doel hebben en investeringen die duurzaamheid als middel hanteren. Maar als je het een doet, en het andere suggereert, dan ben je al snel aan het greenwashen. Het is zeker mogelijk om allebei te doen, maar het zijn wel twee verschillende dingen.’
Hoe beoordeel jij de recente uitstroom uit ESG-fondsen?
‘Het zegt me niet zoveel. Ik vond de kloof tussen twee soorten klanten opvallend; de geavanceerde klanten en wat ik ‘afvink’-klanten noem. Juist die laatste zijn nog voorzichtiger geworden. Het zijn vaak banken en klanten die iets met duurzaamheid willen om het hokje af te kunnen vinken. Zonder visie of intrinsieke motivatie. Ondertussen zie ik bij de geavanceerde klantengroep hun ambitie echt niet teruglopen.’
Gebrek aan visie irriteert je, zowel bij de politiek als in de beleggingswereld.
‘Zeker. Ik denk dat te veel mensen in hun silootje hun carrièrerisico managen. Al zullen ze dat natuurlijk niet toegeven. In het bedrijfsleven en de financiële sector zijn de prikkels grotendeels hetzelfde, de politiek is nog extremer. Ceo’s worden voor relatief korte periodes benoemd, dat is een probleem. Tegelijk is dat ook een keuze; wat voor structuur kies je als bedrijf? Met langetermijnaandeelhouders kan een onderneming zich meer naar de langetermijnvisie gedragen. Aandeelhouderswaarde is wat mij betreft echt een ziek concept, maar het wordt met hand en tand verdedigd. Het gevolg is dat mensen een excuus hebben om de beurskoers op korte termijn steeds te maximaliseren.’
‘Dus zie je veel activiteit gericht op waarde-extractie in plaats van waardecreatie. Denk aan Amerikaanse luchtvaarmaatschappijen die voor honderden miljarden aan aandelen inkochten om de EPS en bonussen op te stuwen, maar die daardoor geen buffers hadden toen Covid-19 uitbrak. Terwijl die koers het gevolg zou moeten zijn van een activiteit die waarde creëert. Bedrijven met een purpose creëren waarde voor de samenleving. Unilever is ooit opgericht om goedkope zeep te produceren zodat de gezondheid van mensen kon verbeteren. Het verdienmodel volgt uit de purpose: dat richt je zo in dat je er winst aan overhoudt en dan volgt de aandeelhouderswaarde vanzelf. Dat is een gevolg, geen doel op zich.’
Je schreef het al in columns: het is moeilijk om mensen te verleiden tot de focus op de lange termijn. Wanneer is het makkelijk? En hoe doe je dat zelf?
‘Het is makkelijker als je minder obstakels hebt. Als je werkgever je niet voornamelijk afrekent op dit jaar, of dat je niet voortdurend brandjes moet bussen. De korte termijn moet redelijk in orde zijn. Persoonlijk stel ik ook langetermijndoelen, bijvoorbeeld dat ik altijd interessant en relevant werk wil doen. Financieel wil ik mijn kinderen kunnen laten studeren en een buffer hebben om tegenvallers op te kunnen vangen, dat soort dingen. Het helpt om je leven in bepaalde opzichten niet te ingewikkeld te maken. Zo kijk ik nauwelijks tv en heb ik bijvoorbeeld geen auto.’
Wat is 3D-beleggen en hoe gaan we daar wereldwijd naartoe?
‘Hierbij gaat het om risk, return en impact. En dat vervolgens meten op een manier die vergelijkbaar is met financiële factoren. Dat doe ik samen met Dirk Schoenmaker in ons boek en doe ik bij Schroders in ons Sustainex-model, alleen is dat historisch en je moet ook forward looking data hebben. Op sommige zaken hebben we die data, zoals de impliciete temperatuurstijging, maar je kunt het ook kwalitatief invullen met engagement en wat analisten doen. Partijen die 3D-investing doen komen terug van passief, ze willen het perspectief van analisten, niet om alpha te genereren maar om de mate van impact te zien. Daar moeten wij onze analisten ook nog beter op trainen overigens.’
Wat zou jouw advies aan bestuurders van pensioenfondsen zijn?
‘Sla die weg richting 3D-beleggen in. Je moet weten wat de impact van je fonds op de wereld is en hoe je die kunt verbeteren. En ik ben ervan overtuigd dat daarmee op de lange termijn ook het financiële rendement verbetert. Lees je in, huur experts in en ga intern het gesprek aan.’
Vrijdag 16 februari 2024 volgt deel 2 van dit interview, waarin Willem Schramade zich uitspreekt over de belangrijkste dilemma’s rond duurzaam beleggen.