AF Advisors analyseert elk jaar het vermogen dat belegd wordt via beleggingsfondsen in Nederland. Per eind 2021 schatten we dit vermogen op ongeveer 266 miljard euro, een stevige groei van 23 procent ten opzichte van 2020. De groei komt dit jaar ook voor een groot deel door instroom van ongeveer 21 miljard euro aan nieuw geld in beleggingsfondsen.
De analyse betreft het vermogen dat door en voor Nederlandse particulieren belegd wordt via beleggingsfondsen in individuele pensioenproducten in de tweede pijler, in aanvullend pensioenproducten in de derde pijler en in de zogenaamde ‘vrije vermogensopbouw’ producten in de vierde pijler. Alleen het vermogen in de defined benefit pensioenfondsen laten we buiten beschouwing. Om deze analyse uit te kunnen voeren ontvangt AF Advisors input van 70 procent van de aanbieders in de markt. Voor de resterende 30% wordt informatie gebruikt uit publieke bronnen, aangevuld met eigen inschattingen.
Op basis van de vermogens bepalen we de marktaandelen van de aanbieders van deze beleggingsfondsen, en komen zo op een top 10 van asset managers. Daarbij maken we het onderscheid tussen zogenaamde ‘top level’ marktaandelen en marktaandelen op basis van een ‘look-through’. Als het gaat om profiel- of mixfondsen dan komen die vermogens terecht bij het top level marktaandeel van de aanbieder van dat fonds.
Via de look-through analyse wordt dan naar de onderliggende aanbieders en fondsen gekeken. Zo komen bij de top level marktaandelen aanbieders als ING Bank en ABN Amro in de top 10 te staan, maar bij de look-through analyse vallen die daarbuiten. Aan de andere kant komen dan juist partijen als Amundi of Vanguard in de top 10 terecht, die ontbreken in de top 10 uit de top level analyse. Uiteraard zijn er diverse aanbieders die in beide analyses in de top 10 staan.
Bron: AF Advisors / DEAL
Top 10 aanbieders – opmerkelijke resultaten
De top twee blijft gelijk met BlackRock en NN Investment Partners, waarbij Blackrock de enige is die blijft doorgroeien in zowel de top level analyse als de look-through analyse. In de eerste variant spelen bijvoorbeeld de beleggingen vanuit Rabobank een belangrijke rol: de 1895 fondsen in de Rabobank beleggingsconcepten zijn ontwikkeld door en voor de Rabobank maar de investment manager is BlackRock, die verantwoordelijk is voor de selectie van de achterliggende mandaten bij andere managers.
Bij veel andere profiel- en mixfondsen in de markt worden onderliggend juist iShares van BlackRock gebruikt. Daardoor laat BlackRock ook in de look-trough analyse een groei van het marktaandeel zien. NN Investment Partners blijft qua marktaandeel groot en stabiel in de top level analyse maar verliest wat marktaandeel in de look-through analyse. Volgend jaar zal de 0vername van NN Investment Partners door Goldman Sachs Asset Management nader worden ingevuld. We zijn benieuwd wat het effect zal zijn in de analyse die dan volgt.
Bron: AF Advisors / DEAL
Net onder de top vinden we een relatief stabiele positie voor een drietal managers die horen bij verzekeraars: Actiam door Zwitserleven, Aegon en ASR De positie in de top 10 is stabiel voor Actiam en Aegon. De groei in marktaandeel zit vooral bij a.s.r. door het overhevelen van beleggingen van BNP Paribas Investment Partners naar eigen fondsen. Vorig jaar betrof dit met name de fondsen die beleggen in Amerikaanse aandelen. Met een stabiel marktaandeel in een stijgende markt, zijn volumes bij deze aanbieders toegenomen. Een belangrijke bijdrage daarin ligt bij de pensioen gerelateerde proposities. Groei vanuit particuliere beleggingen binnen de vierde pijler, vrije vermogensopbouw, speelt hier veelal een meer ondergeschikte rol.
Robeco is inmiddels onder deze aanbieders terecht gekomen, in de middenmoot. De afname van het marktaandeel is minder groot dan in de jaren daarvoor en lijkt te stabiliseren.
Bij de banken is ING redelijk stabiel bij de top level analyse, ook in de middenmoot. ABN Amro toont een licht dalend marktaandeel. Zoals al eerder opgemerkt hebben de 1895 fondsen van de Rabobank Blackrock als investment manager, vandaar dat de Rabobank niet in deze top 10 voorkomt.
Tenslotte wordt de top 10 aangevuld met enkele asset managers die een relatief stabiel marktaandeel hebben laten zien afgelopen jaar: Northern Trust Asset Management, Kempen Capital Management, Vanguard en Amundi.
De top 10 aanbieders hebben in 2021 weer een groot deel van de markt naar zich toe getrokken. Inmiddels vertegenwoordigen zij bijna driekwart van de markt in de directe analyse. De andere Nederlandse en internationale aanbieders hebben nog ongeveer een kwart van de markt in handen.
Trends in het speelveld
Verschuivingen tussen allocaties binnen profiel- en mixfondsen en in discretionaire beheerportefeuilles zijn een belangrijke driver achter de veranderingen in marktaandelen in de look-through analyses.
Dat geldt ten eerste voor proposities in de vierde pijler en de derde pijler voor aanvullend pensioen. Een ander belangrijk, groeiend segment betreft de pensioen proposities in de tweede iDC pijler, met een geschat belegd vermogen van 65 miljard euro. In al deze segmenten zien we dat een steeds groter deel van de onderliggende allocaties passieve fondsen betreft met zeer lage kosten.
Het aantal aanbieders met voldoende schaal om die zeer lage kosten te kunnen hanteren is echter beperkt. Dat maakt het moeilijk, zo niet onmogelijk voor andere aanbieders om op die assets te concurreren. Het passieve deel van de beleggingsportefeuilles groeit nog steeds maar we zien wel een afvlakking van de groei in het afgelopen jaar. In termen van marktaandeel tussen passief en actief, groeide het passief belegd vermogen met maar 2 procent vorig jaar, van 37 naar 39 procent. In 2020 was die groei nog bijna 10 procent.
Duurzaam beleggen wordt binnen het discretionair beheer van retail beleggingsportefeuilles steeds meer als basisoplossing aangeboden, waar het vroeger als een aparte categorie werd beschouwd. Het percentage fondsen wat zich als duurzaam omschrijft is nu bijna 40%. Dit percentage is sterk gestegen sinds 2018. Ook zien we in Nederland een relatief groot aantal fondsen die zich kwalificeert als SFDR artikel 8 of 9, zeker als we de vergelijking maken met andere EU lidstaten. In de promotiecampagnes van banken, verzekeraars en asset managers speelt duurzaamheid praktisch altijd een belangrijke rol.
Dynamiek in de markt
De beleggingsmarkt in Nederland is vorig jaar fors gegroeid en kent veel beweging. Dat zien we bijvoorbeeld terug in het recordaantal beleggende huishoudens. Ook de 2e pijler individuele pensioenproposities binden steeds meer werkgevers en werknemers aan zich.
Aan de distributiezijde zien we de tendens naar verdere consolidatie, naar reorganisaties en naar meer maatwerk in de geselecteerde beleggingsoplossingen. Promotionele activiteiten breiden zich uit met zowel traditionele campagnes op tv als online activiteiten. Vooral de online platforms trekken een nieuwe groep van jeugdige belangstellenden aan die beginnen met beleggen.
Zef Orbons is analist bij AF Advisors. Hij houdt zich vooral bezig met projecten gerelateerd aan investment consultancy. AF Advisors is één van de kennisexperts die maandelijks een bijdrage voor Fondsnieuws schrijft.
De marktaandeel analyses worden met de deelnemende asset managers gedeeld in gedetailleerde rapporten. Daarnaast publiceert AF Advisors samen met DEAL Consultancy marktanalyses in de vorm van markt dashboards. Daarin worden diverse segmenten in de Nederlandse beleggingsmarkt in kaart gebracht: Institutioneel, Unit Linked en Retail markten.