Pensioenfondsen en banken worden geregeld langs dezelfde meetlat gelegd als het gaat om het meten van hun impact. Een weinig zinvolle exercitie, het is appels en peren vergelijken.
Banken financieren en pensioenfondsen beleggen. Dit belangrijke onderscheid tussen beleggen en financieren wordt te weinig gemaakt. Dit leidt mede tot een overschatting van de impact van beleggingen in de publieke markten, zowel positief als negatief. Hierdoor is er nog veel terrein te winnen als het gaat om het effectiever maken van het duurzaamheidsbeleid en de rol van impact in beleggingsportefeuilles. In dit artikel worden verschillende mogelijkheden gegeven om daar beter invulling aan te geven.
Wanneer een bank gericht bepaalde activiteiten financiert, heeft dat een directe (real world) impact. Door leningen onder de juiste voorwaarden aan vergroenende bedrijven of projecten te verstrekken, wordt door financierende partijen richting gegeven aan hoe de wereld van morgen eruit komt te zien.
Signaalfunctie
Het kopen of verkopen van aandelen in de secundaire markt op basis van duurzaamheidscriteria heeft, in tegenstelling tot het rechtstreeks verstrekken van financiering, een signaalfunctie en een indirect en daarmee beperkt effect. De aandelen wisselen van eigenaar en er is hoogstens sprake van een (tijdelijk) prijseffect. De onderneming zelf merkt feitelijk niets van deze transactie, de balans is immers al gefinancierd. Sterker nog, na het uitsluiten van een bedrijf, zijn de aandelen waarschijnlijk in handen van iemand die duurzaamheid minder belangrijk vindt dan de verkopende partij.
Het collectief verkopen van miljarden aan beleggingen in de olie- en gassector samen met eerdere engagement- en votingtrajecten door verschillende Nederlandse pensioenfondsen hebben niet het gewenste of gehoopte resultaat teweeggebracht als het gaat om de wereldwijde olieproductie. Eind vorig jaar werd een nieuw record bereikt van 102 miljoen vaten per dag.
Contraproductief
Zijn obligaties dan betere instrumenten om impact te creëren? Helaas meestal niet, het afstoten van obligaties in bepaalde ondernemingen werkt contraproductief. Het negatieve prijseffect stelt deze partijen verminderd in staat om de nodige investeringen te doen om te verduurzamen.
Het is empirisch aangetoond dat stijgende financieringskosten voor bruine bedrijven ervoor zorgt dat ze zich meer op de korte termijn richten en dit tot een grotere negatieve impact leidt. Langs deze redenatie moeten beleggers zich bijvoorbeeld goed afvragen wat ze daadwerkelijk willen realiseren met net-zero benchmarks. Het daadwerkelijk realiseren van impact in de wereld of enkel de portefeuille schonen van vervuilende bedrijven?
We kunnen dus concluderen dat aandelen en obligaties van publieke bedrijven in de basis suboptimale instrumenten zijn om positieve impact te realiseren of negatieve impact te voorkomen. Toch betekent dit niet dat beleggers worden vrijgepleit als het gaat om hun keuzes rondom duurzaamheid!
Vier richtingen
Beleggers hebben wel degelijk een belangrijke rol in de kapitaalmarkten en daarmee komt de verantwoordelijkheid om hun duurzaamheidsbeleid zo effectief mogelijk in te richten. Hieronder staan vier richtingen om duurzaamheid en de rol van impact verstandig mee te wegen in het beleggingsbeleid.
- Niet alle beleggingscategorieën zijn gelijkwaardig als het gaat om de impact. Bepaalde categorieën zijn juist wel geschikt voor het maken van positieve impact of het vermijden van een negatieve impact. Kijk dan eerst naar de beleggingscategorieën die meer overeenkomsten hebben met financieren dan met beleggen. Dit zijn de categorieën waar we beter kunnen beargumenteren dat de wereld daadwerkelijk verandert bij het aangaan van die specifieke belegging. Hierbij moeten we het vooral zoeken in de private beleggingscategorieën zoals private equity, direct lending, timberland en greenfield infrastructure.
- Steeds meer partijen kiezen voor een gerichte lange termijn buy-and-hold aandelenportefeuille met een zeer beperkt aantal bedrijven (maximaal 50 tot 100). Portefeuillemanagers selecteren deze bedrijven ‘bottom-up’ en gaan een intieme en langetermijnrelatie aan met deze geselecteerde bedrijven. Door deze focusaanpak is het mogelijk om als belegger meer impact te maken en invloed te hebben op de toekomstige richting van deze bedrijven. In wezen lijkt deze stijl van beleggen veel overeenkomsten te hebben met de essentie van private equity. Wel moet de kanttekening gemaakt worden dat deze focusportefeuilles significant zullen afwijken op de (financiële) karakteristieken van brede aandelenportefeuilles en dat dit gegeven bij het profiel van de belegger moet passen.
- Los van het maken van impact blijft het beoordelen van bedrijven op duurzaamheidsrisico’s van uiterst belang, het zogenoemde outside-in perspectief. DNB pleit al lang dat er meer rekening gehouden moet worden met duurzaamheidsrisico’s in de financiële sector. Zo moet bijvoorbeeld het toenemende risico op stranded assets, bezittingen die door de vergroening van de maatschappij aan waarde verliezen, beheerst worden.
- Door het aangaan van een belegging, neem je als belegger een bepaalde verantwoordelijkheid. Dat betekent dat er minimaal een bereidheid moet zijn om als belegger geld te verdienen aan dat type bedrijfsactiviteiten. Dit gaat samen met de bereidwilligheid om dit transparant uit te leggen aan de buitenwereld. Zo hebben we gezien dat investeringen in bepaalde type bedrijven of sectoren niet langer verantwoord worden gevonden.
De sector doet er goed aan om meer aandacht te besteden aan het definiëren van impact en dan terughoudend te zijn met het claimen van impact met beleggingen in de publieke markten. Een goed alternatief is het realiseren van impact via private beleggingscategorieën ondanks de uitdagingen op het gebied van meetbaarheid en rapportage.
Tot slot, verlies duurzaamheid in de publieke markten niet uit het oog door te blijven sturen op ESG-risico’s en durf verantwoordelijkheid te nemen, bijvoorbeeld via focusportefeuilles.
Ronald Verhagen is director bij AF Advisors. AF Advisors is een van de kennisexperts die maandelijks een bijdrage voor Investment Officer schrijft.