De tijd van gemakkelijke en hoge winsten voor vermogensbeheerders is voorbij. Welkom in de realiteit waarin de meeste sectoren al jaren opereren: concurreren op prijs. Operationele efficiëntie wordt daarmee geen luxe, maar een harde randvoorwaarde om te overleven.
Lange tijd leek de vermogensbeheersector immuun voor prijsdruk. Ondanks stevige concurrentie daalde het aantal vermogensbeheerders beperkt en bleven de winsten op peil. Inmiddels telt de wereldwijde ‘trillion dollar club’ al 26 vermogensbeheerders. De subtop voelt de druk en grijpt naar fusies en overnamen om aansluiting te houden bij de grootsten. Denk aan Generali Investments dat fuseert met Natixis IM, BNP Paribas AM dat AXA IM overneemt, Goldman Sachs dat een belang neemt in T. Rowe Price en, dichter bij huis, Lombard Odier IM dat het Nederlandse Ownership Capital inlijft. Het zijn slechts enkele voorbeelden van dit jaar. De boodschap is duidelijk: consolidatie gaat hard.
Waarom zijn die overnames eigenlijk nodig? Het antwoord is vrijwel altijd: schaal. Soms is het de partij die wordt overgenomen, die aangeeft te weinig schaal te hebben, soms is het de koper die juist meer schaal zoekt. Feit is dat voldoende schaal onmisbaar blijkt. Een vermogensbeheerder kent grofweg drie soorten kosten: het beleggingsteam, de IT en, wat oneerbiedig gezegd, de overhead. Het sterke van deze kostenposten is dat ze grotendeels schaalbaar zijn. Natuurlijk zijn er grenzen aan het vermogen dat een beleggingsteam kan beheren, maar in de meeste beleggingscategorieën geldt dat het managen van een portefeuille die twee keer zo groot is, niet twee keer zo veel werk vraagt.
Hetzelfde geldt voor IT: een infrastructuur kan vaak moeiteloos meer transacties verwerken en data kan eenvoudig worden opgeschaald naar grotere vermogens. Overhead omvat cruciale functies zoals risicomanagement, administratie en distributie. Ook die zijn in veel gevallen schaalbaar, al zijn er uitzonderingen. Kortom: bijna alles leent zich voor schaalvoordelen.
Maar of je nu groot of klein bent, operationele efficiëntie wordt hoe dan ook een randvoorwaarde. Door de druk op de marges stijgen de opbrengsten minder hard dan de kosten. En die kosten zijn aanzienlijk. De krappe arbeidsmarkt jaagt personeelskosten op, klanten eisen steeds vaker maatwerkrapportages en toezichthouders blijven nieuwe regelgeving invoeren. Dat maakt een strak kostenbeheer onontkoombaar. De eerste stap daarbij is inzicht: activity-based costing-modellen maken helder hoe kosten over de dienstverlening verdeeld zijn. Alleen, weten waar de kosten liggen, is niet genoeg. Het wordt pas echt waardevol als die inzichten worden afgezet tegen de kostendata van andere vermogensbeheerders.
Het benchmarken van kosten is echter geen exacte wetenschap. Appels met appels vergelijken is zelden mogelijk. Portefeuillemanagers benadrukken graag dat hun strategie uniek is, en dus niet te vergelijken. Soms leiden benchmarks tot vreemde conclusies. Zo werd enkele jaren geleden de treasury-afdeling van een Nederlandse vermogensbeheerder bij gebrek aan goede data van andere vermogensbeheerders, vergeleken met die van… banken (niet door AF Advisors). Het resultaat? De treasury-afdeling leek opeens bijzonder efficiënt. Dit voorbeeld laat zien hoe cruciaal het is om data niet alleen te verzamelen, maar ook juist te interpreteren. Een combinatie van kwantitatieve data en kwalitatieve duiding maakt het mogelijk verschillen uit te leggen en er daarnaast ook lessen uit te trekken.
Automatisering biedt uiteindelijk de grootste kans om kosten structureel te verlagen. Zeker AI-toepassingen, zoals large language models, openen nieuwe mogelijkheden. Toch brengen ze ook stevige vraagstukken met zich mee. Zijn de uitkomsten wel betrouwbaar genoeg? Is er voldoende kwalitatief goede data beschikbaar? Hoe is de privacy van klantdata gegarandeerd? En zijn er genoeg experts om dit goed te implementeren, of kost het uiteindelijk meer dan het oplevert? De vermogensbeheerders die de volgende generatie van automatisering wél succesvol weten te omarmen, hebben straks misschien niet de enorme schaal van de allergrootsten nodig, maar kunnen toch zelfstandig en efficiënt een toekomstbestendige positie behouden.
Jasper Haak is managing partner bij AF Advisors. AF Advisors is deel van het expertpanel dat maandelijks een bijdrage voor Investment Officer schrijft.