De Autoriteit Financiële Markten (AFM) gaat volgend jaar ten minste twee onderzoeken doen die zich richten op vermogensbeheerders die onder haar toezicht zijn gesteld. Het ene onderzoek zal gericht zijn op het beleggingsbeleid en het andere zal zich richten op kostentransparantie.
Dat heeft Tom Smiers (foto), die bij de AFM verantwoordelijk is voor het toezicht op de retailmarkt, gezegd in het webinar “Financieel welzijn voor consumenten”. Deze digitale bijeenkomst werd bijgewoond door tientallen onafhankelijke vermogensbeheerders, die aangesloten zijn bij IMC - de Investment Management Club van Fondsnieuws, welke gericht is op kennis- en netwerkbijeenkomsten voor deze genoemde doelgroep.
Smiers zegt dat er in 2018 en 2019 door de AFM al aandacht was voor het doel om de kosten voor dienstverlening transparant te maken, bij voorbeeld door een ex ante kostenoverzicht te geven. Toen werd het de toezichthouder duidelijk dat de sector niet altijd op dezelfde wijze rapporteert, waardoor klanten vaak onzeker zijn wat de doorberekende kosten zijn en welk effect dat heeft op het te verwachten rendement.
“Hygiëne voorschriften”
Volgend jaar wordt andermaal de schijnwerper van de toezichthouder gezet op de kostentransparantie, omdat het namelijk hoort tot de “hygiëne voorschriften” van de AFM. Smiers ziet in dat verband twee orde-effecten: begrijpelijke kosten zorgen ervoor dat particuliere klanten kosten kunnen vergelijken en producten beter kunnen selecteren. Gebrek aan kostentransparantie draagt er daarentegen toe bij dat klanten minder overwogen handelen en er te weinig tijd aan besteden.
Als een tweede orde-effect noemde Smiers dat een goede begeleiding ook door anderen dan de direct betrokkenen kan worden gegeven, zodat te hoge kosten sneller aan de kaak kunnen worden gesteld. Want, zo zegt hij, kosten maken zowel in goede, maar vooral ook in slechte tijden veel uit voor het rendement. In antwoord op een vraag van de deelnemers aan het webinar, zei Smiers dat de AFM bij haar onderzoek de nadruk zal leggen op kostentransparantie en niet op de hoogte van de kosten.
“Futureproof” portefeuille bestaat niet
Daarnaast gaat de AFM volgend jaar meer aandacht geven aan het beleggingsbeleid. De reden is dat de toezichthouder vaststelt dat marktpartijen worstelen met de combinatie van een lage rente en hoge volatiliteit. Smiers verwees in zijn presentatie naar een bijdrage op Fondsnieuws van hoogleraar Roelof Salomons, waarin hij schreef dat een “futureproof” portefeuille niet bestaat. In dat verband moet volgens Smiers uitvoerig met klanten worden gecommuniceerd over hun risicobereidheid, de beschikbaarheid van producten en hun beleggingshorizon.
‘Het landschap verandert sterk. Wij hebben de antwoorden ook niet, want wij zijn geen beleggingsspecialisten, maar het houdt ons als toezichthouder wel bezig’, waarschuwde Smiers.
Hij stelde dat het bij deze uitdagingen vooral belangrijk is dat de aanbieder van vermogensbeheerdiensten een inschatting maakt van zijn klant; dat hij de nieuwe risico’s (die met lage rente gepaard gaan) uitvoerig met die klant communiceert. Daarbij dient gebruik gemaakt te worden van bij voorbeeld meer en betere visualisatie, dient meer context gegeven te worden en dienen dilemma’s zo persoonlijk mogelijk gecommuniceerd te worden.
Jongeren overschatten zichzelf
De AFM hecht groot belang aan heldere communicatie door financiële dienstverleners. De reden is, zo bleek uit de presentatie van de bij de AFM werkzame gedragspsycholoog Alexandra van Geen, dat veel particulieren - en vooral jonge mannen - zichzelf doorgaans overschatten wat niet goed is voor hun financiële welzijn.
Vaak balanceren particuliere beleggers dan ook tussen “angst en hebzucht”, want het is niet meer dan 15 procent van de huishoudens in Nederland die belegt. Deels heeft dat te maken met onvoldoende vrij te beleggen vermogen, deels ook met negatieve ervaringen die de lol van het beleggen hebben verstierd, zo blijkt uit de AFM Monitor. ‘As het mis gaat, dan kicken mensen af en willen ze niet meer doorgaan’, zegt van Geen.
Volgens haar doen veel beleggers het helemaal niet zo goed. ‘Ze behalen suboptimale resultaten, met een te laag rendement’, zegt de gedragspsycholoog. Volgens haar is financiële geletterdheid heel belangrijk, maar een panacee is het niet. ‘Met meer kennis halen ze per definitie ook geen goede resultaten’, voegt van Geen eraan toe.
Dat komt volgens haar doordat vaak fors in individuele aandelen wordt belegd, vooral bij execution only-klanten. ‘Soms hebben particulieren maar 1 of 2 individuele aandelen, bijvoorbeeld van Nederlandse bedrijven, of zelfs van waar hij of zij werkt. Dat is niet goed voor de diversificatie’, oordeelt van Geen.
Verantwoordelijkheid van sector
Uit wetenschappelijk onderzoek van Ola Svenson uit 1981 blijkt dat beleggers teveel vertrouwen hebben; dat ze te veel handelen en daardoor te lage rendementen behalen en doorgaans niet het hele - holistische - beeld paraat hebben. Op de vraag van deelnemende vermogensbeheerders of het wel een goed idee is als zij hun klanten tussentijds melden als zij 10 procent in de min staan, zegt van Geen : ja, dat kan nadelig zijn.
De AFM legt de verantwoordelijkheid vooral bij de vermogensbeheerders. Zij moeten altijd vanuit het langere termijnbelang van de klant handelen en transparant en eerlijk communiceren. Om een goed beeld te krijgen van de risicocapaciteit van een klant, is maatwerk volgens Alexandra van Geen essentieel.
IMC is een initiatief van Fondsnieuws en mede mogelijk gemaakt door BNP Paribas Asset Management, Invesco en Schroders. Bent u onafhankelijk vermogensbeheerder en wilt u deelnemen aan toekomstige kennis- en netwerkbijeenkomsten van IMC, meld u zich dan aan bij willemijn.herfkens@fondsnieuws.nl