De Autoriteit Financiële Markten bestempelt de strategische herpositionering van assetmanagementpartijen als een hoog toezichtrisico. Het aantal zeer grote partijen neemt af en het middensegment staat onder druk, waarschuwt de toezichthouder.
Dat blijkt uit de vandaag gepubliceerde Trendzicht 2022 van de AFM. ‘De assetmanagement-omgeving verandert, onder andere door schaalvergroting en margedruk, de groei van passief beleggen, toenemende wet- en regelgeving en uitbestedingsvraagstukken. Deze veranderingen tezamen creëren de noodzaak voor individuele assetmanagement-partijen om zich strategisch te herpositioneren en zo hun continuïteit te waarborgen.’
Stoppen, schaalvergroting en specialisatie ziet de AFM als de voornaamste strategische opties voor fondshuizen die onder druk staan. ‘Vooral voor de kleinere assetmanagementpartijen vormt het een uitdaging dit voortvarend op te pakken. Dit kan het beheer van assets conform verwachtingen van beleggers onder druk zetten.’
De op herpositionering volgende consolidatietrend is volop gaande. De toezichthouder schrijft hierover dat deze kan bijdragen aan de toekomstbestendigheid van de markt, maar tegelijkertijd het aantal partijen in de markt vermindert. ‘In dat opzicht wordt de keuzemogelijkheid van de consument beperkt.’ De AFM constateert een ‘afnemend aantal zeer grote partijen met een breed assortiment’, ‘ziet nog steeds ruimte voor gespecialiseerde partijen’, maar ook ‘dat het middensegment onder druk staat’.
Daarnaast signaleert het orgaan de tendens dat asset managers die gericht zijn op de professionele markt, zich oriënteren op het fiduciaire model en de mogelijke impact van de pensioentransitie op hun al dan niet fiduciaire dienstverlening.
Zeven risico’s
Het risico van herpositionering is slechts een van de zeven risico’s die de toezichthouder onderscheidt op de zogenaamde “risicokaart” voor asset management. Wel krijgt deze de hoogste score op de risicoladder die loopt van ‘laag’ tot ‘zeer hoog’, samen met het risico van een verkeerde asset-waardering. De andere vijf risico-onderwerpen voor asset management zijn duurzaamheid, renteschokken in derivatenmarkten, bedrijfsvoering en uitbesteding, technologie en witwassen. Voor deze vijf risico’s geldt een ‘verhoogd risico’.
Het communiceren van risico’s per risicokaart is nieuw voor de AFM. De toezichthouder noemt het een middel om de ontwikkelingen in de externe omgeving te vertalen naar concrete toezichtrisico’s per toezichtsgebied.
Meer particuliere beleggers
Behalve risico’s noemt de AFM in haar Trendzicht ook actuele trends die van invloed zijn op haar toezicht. Op macro-economisch vlak gaat het om de gevolgen van de hoge aandelenwaarderingen en aanhoudend lage - en soms negatieve - rente. De toezichthouder wijst op de gevolgen daarvan voor de winstgevendheid en soliditeit van financiële instellingen, voornamelijk die van verzekeraars. ‘Het rendement op beleggingen blijft hierdoor namelijk laag, terwijl de langlopende verplichtingen toenemen. Dit kan ook een spanningsveld opleveren in de zorgvuldige omgang met het klantbelang en het duurzaam vormgeven van het bedrijfsmodel.’
De macro-economische ontwikkelingen hebben daarnaast gezorgd voor ‘sterke toename’ van het aantal beleggers in Nederland. De toezichthouder spreekt van een stijging van een half miljoen huishoudens, tot 1,9 miljoen beleggende huishoudens in Nederland. Het grootste deel hiervan belegt via execution only dienstverlening.
Volgens een seperaat onderzoek van de toezichthouder blijkt dat particuliere beleggers in één op de drie gevallen onnodig risico lopen door suboptimaal handelsgedrag. Een deel van de beleggers heeft de neiging om vaak te handelen, waardoor ze onnodige kosten maken. Ook te weinig spreiding over instrumenten en regio’s verslechtert volgens het onderzoek het verwachte rendement, net als handelen in risicovolle producten.
Over de conclusie over suboptimaal handelsgedrag kondigt de AFM nog aan vervolgonderzoek te gaan doen naar de vraag in hoeverre beleggingsondernemingen handelsgedrag beïnvloeden en hoe zij beleggers beter kunnen beschermen.
Méér toezicht
Een andere toezicht-trend is digitalisering, aangezien toenemend gebruik van data risico’s met zich meebrengt. Aandachtspunten van de AFM zijn onder meer het borgen van een hoge datakwaliteit en het rechtmatig en zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens. Intussen ziet de AFM toezichtconvergentie als een volgende stap in de Europese samenwerking en als een onderwerp dat van steeds grotere invloed is op de eigen werkzaamheden.
Tot slot merkt de toezichthouder dat zowel de politiek als het publiek zich meer achter het adagium ‘Minder markt, meer staat’ schaart. ‘De toenemende publieke verwachtingen ten aanzien van het oplossen van maatschappelijke problemen door een actieve overheid vertalen zich mogelijk door naar soortgelijke verwachtingen van partijen in de financiële sector en de doortastendheid waarmee toezichthouders misstanden aanpakken.’