Toezichthouder AFM ziet weinig reden om aan te nemen dat het introduceren van financiële standaardproducten ervoor zal zorgen dat consumenten bewustere keuzes maken door producten beter met elkaar te vergelijken.
De complexiteit van het aanbod is volgens de toezichthouder slechts één van redenen waarom consumenten producten slecht met elkaar vergelijken.
De AFM heeft op verzoek van de minister van Financiën gedragswetenschappelijk onderzoek gedaan naar standaardproducten.
‘Als je als belegger – al dan niet terecht - overtuigd bent dat je het net zo goed (of beter) kunt dan professionals, is het begrijpelijk dat je je niet verdiept in producten waarbij je advies krijgt of beleggingen uit handen geeft’, aldus het rapport.
Status quo bias
‘En door de status quo bias zijn mensen sowieso snel geneigd het bij het oude te laten.’
In theorie kunnen standaardproducten volgens de toezichthouder wel keuzes sturen in maatschappelijk gewenste richting of onderconsumptie tegengaan.
Om meer te kunnen zeggen over of dit ook echt het geval zal zijn, moet volgens de toezichthouder echter eerst onderzocht worden wat precies de aard, de oorzaak en de impact van het probleem is. ‘Op basis hiervan kan het ministerie bepalen welke interventie het meest geschikt en gewenst is, en of een standaardproduct hierbij uitkomst biedt’, aldus de AFM.
Vorig jaar zomer schreef de minister in een brief aan Tweede Kamer dat standaardproducten mogelijk het vergelijkingsgedrag van consumenten zou bevorderen, maar er ook voor zou kunnen zorgen dat de consumenten minder producten met onwenselijke kenmerken aanschaft. Bovendien zouden standaardproducten een oplossing kunnen bieden voor het probleem van onderconsumptie.
Standaardproducten worden in de brief gedefinieerd als producten waarvan alle productvoorwaarden, behalve de prijs, zijn voorgeschreven. Aanbieders zouden deze producten, in aanvulling op het bestaande assortiment, verplicht moeten aanbieden.
Pilot
De AFM constateert dat onder zzp’ers arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en pensioenproducten beperkt worden afgenomen en heeft daarom aan de minister voorgesteld om in deze twee productdeelmarkten een pilot uit te voeren als nader onderzoek naar de oorzaken en impact van deze (mogelijke) onderconsumptie.
Behalve de AFM heeft ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de potentie van standaardproducten onderzocht vanuit de theoretische kaders in het mededingingstoezicht.
Onderzoek Autoriteit Consument & Markt
De ACM ziet het als een risico dat aanbieders onafhankelijk van elkaar strategisch gedrag zullen vertonen om de afzet van het standaardproduct te minimaliseren – vanwege de potentieel kleine marge op een standaardproduct. De ACM stelt daarom dat het niet aannemelijk is dat standaardproducten de marktwerking verbeteren.