Het slechte beursjaar 2022 is een katalysator voor een consolidatieslag in de Nederlandse beleggingsindustrie. Dalende koersen van zowel aandelen als obligaties zetten het beheerde vermogen dermate onder druk dat het voor vermogensbeheerders steeds lastiger wordt zelfstandig hun soliditeit te waarborgen.
Dat schrijft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in Trendzicht 2024, de jaarlijkse analyse waarin de toezichthouder trends en risico’s in de financiële sector beschrijft. Voor het toezichtgebied assetmanagement zijn de voornaamste aandachtsgebieden duurzaamheid, digitalisering en internationalisering.
Het slechte beursjaar 2022 zette extra druk op de risico’s die met deze trends gepaard gaan, zo stelt de AFM in haar analyse. Dalende aandelenkoersen en lagere waarderingen van obligaties (door de oplopende rente) hebben het door asset managers beheerde vermogen “significant geraakt” en dat leidde tot dalende inkomsten. De AFM haalt het voorbeeld aan van de pensioenfondsen, die in 2022 gemiddeld een beleggingsrendement haalden van - 21 procent, na aftrek van kosten. Bij open-end beleggingsfondsen kan die marktstress bovendien leiden tot toenemende liquiditeitsproblemen.
Voeg daarbij de groei van passief beleggen ten koste van actief beheer én de toenemende hoeveelheid wet- en regelgeving en het is makkelijk verklaarbaar waarom veel asset managers “zich genoodzaakt zien om zich strategisch te herpositioneren”. Het gevolg is “een overname- en consolidatiegolf die zich voordoet in alle segmenten van de markt”.
Buitenlandse partijen roeren zich daarbij nadrukkelijk, zo veel is duidelijk. In 2022 nam het beheerd vermogen bij Nederlandse beleggingsinstellingen niet alleen af door de daling van aandelen- en obligatiekoersen, maar ook door een netto-uitstroom richting buitenlandse beleggingsinstellingen. Het waren vooral pensioenfondsen, aldus de AFM, die relatief veel activa verkochten. Bovendien ruilden zij op grote schaal (Nederlandse) fondsbeleggingen om in mandaten en in buitenlandse fondsbeleggingen.
In een toelichting op Trendzicht 2024 zei AFM-bestuurder Hanzo van Beusekom dat de internationalisering de toezichthouder ook in andere opzichten zorgen baart. De kapitaalmarkten zijn dermate geïntegreerd dat “het geen zin heeft om te spreken over een Nederlandse kapitaalmarkt”. Maar intussen is de integratie ook weer niet volledig. Zo kunnen er toch verschillen zijn in de manier waarop marktregels worden toegepast. “Niet overal in Europa hebben partijen een gelijk speelveld”, aldus Van Beusekom, “de regels worden in de verschillende landen soms net iets andere geïnterpreteerd.” De AFM zegt zelf nadrukkelijk te streven naar toezichtsconvergentie en een internationaal consistente toepassing van de regelgeving.