Het jaar is nog niet voorbij maar zoals de zaken er nu voorstaan, sluiten zo goed als alle aandelenmarkten buiten de VS het jaar negatief af. In de VS maken de beurzen een pas op de plaats. Is dit het einde van de bullmarkt? Nee, betoogt hoofdeconoom Edin Mujagić van OHV Vermogensbeheer in deze bijdrage voor Fondsnieuws.
‘Drie belangrijke redenen voor de onrust op de markten in de afgelopen maanden, zijn de handelsoorlog tussen de VS en China, de stijgende Amerikaanse langetermijnrentes en toegenomen volatiliteit geweest.
Het toonaangevend 10-jarig tarief klom onlangs naar 3,2 procent waar die het jaar begon op circa 2,5 procent. Voor veel beleggers betekende dat dat het mogelijke extra rendement op aandelen niet meer opwoog tegen het risico. Immers, beleggen in de veilige Amerikaanse staatsobligaties leverde ineens een keurig rendement, met als gevolg dat velen besloten de behaalde koerswinsten op aandelen te verzilveren. Dit zeker omdat die risicovrije rente leek verder te stijgen nu de Fed drie renteverhogingen in 2019 in het vooruitzicht stelde, na nog één stapje eind dit jaar maar ook door de toegenomen volatiliteit. Het aandelenbelang afbouwen betekende minder slapeloze nachten.
Vlucht naar veiligheid
De Chinees-Amerikaanse handelsoorlog maakte de dollar sterker, als gevolg van een vlucht naar veiligheid. Dat op zijn beurt had de potentië veel bedrijven in opkomende landen in problemen te brengen. Zij hebben vaak veel leningen in dollars uitstaan. Een sterkere dollar betekent dat rente en aflossingen op die leningen, meer lokale valuta vereist en dus de winstmarge raakt. Die lijkt ook nog eens onder verslechterde economische vooruitzichten.
Buiten de VS drukte dat alles de koersen flink omlaag. In de VS zelf neutraliseerden het neerwaartse effect op de aandelen door de stijgende langetermijnrentes en het opwaartse druk erop doordat veel beleggers veiligheid zochten in de VS, elkaar min of meer.
Op het handelsfront hebben de VS en China onlangs een tijdelijk staakt-het-vuren overeengekomen. Of die afspraak stand houdt, is niet zeker maar beleggers kunnen op zijn minst de hoop hebben dat de situatie niet escaleert. Wat belangrijk is, is dat doordat de handelsoorlog al maanden gaande is, ondertussen zo’n beetje het ergste scenario ingeprijsd lijkt te zijn in aandelenkoersen.
Wat volgde was een verkoopgolf als gevolg van de angst voor de escalatie van de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog, het voor het eerst in een zeer lange tijd aantrekkelijke risicovrije alternatief in de VS en toegenomen volatiliteit. Tel daarbij de verslechterde groeivooruitzichten voor opkomende landen en Europa en het vooruitzicht op een minder ruim monetair beleid in de eurozone en de VS in 2019, en een slecht aandelenjaar is dan heel logisch te noemen. Het aanhoudende gedoe rondom brexit en hoe het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie uit elkaar zouden gaan, hielp ook al niet.
Ik acht de kans redelijk groot dat de situatie de komende tijd verbetert ten opzichte van de verwachtingen die in de koersen verwerkt zitten.
‘Grootste draai in 20 jaar’
Het risicovrije rendement in de VS is weer aan het dalen. Op het moment van schrijven noteer de tienjarige rente 2,9 procent en de trend lijkt dalend te zijn. Een belangrijke reden is dat de kans toeneemt dat de economie, na jaren zeer snel gegroeid te zijn, een tandje terug zal schakelen. In het verlengde daarvan en geschrokken door de dalende aandelenkoersen, lijkt het voornemen van de Fed de rente volgend jaar drie keer op te trekken, steeds meer op science fiction.
De voorzitter van de Bank, Jerome Powell, maakte onlangs namelijk een opmerkelijke draai, de grootste die ik zelf ooit heb gezien in de ruim 20 jaar waarin ik me met centrale banken bezig houd. De huidige Fed-rente lag volgens hem net onder het neutrale niveau waar begin oktober dezelfde man dezelfde rente nog omschreef als liggend ‘ver weg van het neutrale niveau’. Dat is zeer belangrijk. In het laatste geval zegt de bank namelijk in feite dat er nog volop ruimte is om rente te verhogen zonder de economie te schaden; in het eerste geval zegt de bank juist dat meer dan zeg twee renteverhogingen de economische groei zouden afremmen.
De belangrijkste reden voor die draai, zijn de gedaalde aandelenkoersen. Uit een recent rapport van de Fed zelf blijkt dat renteverhogingen van de Fed voor een structurele daling van die koersen kunnen zorgen, iets wat tot financiële instabiliteit zou leiden. Financiële instabiliteit is iets wat de Fed koste wat kost wil voorkomen, zei Powell in september nog.
Behalve dat het vooruitzicht op minder monetaire verkrapping in de VS wind in de rug voor economische groei in 2019 kan geven, is de kans groot dat daardoor de langetermijnrentes in de VS blijven zakken. Beide zaken maken aandelen weer aantrekkelijker. Dit geldt ook voor de Europese aandelen, omdat niet alleen de Fed een stapje terug lijkt te zetten in de monetaire verkrapping maar hetzelfde ook voor de ECB geldt.
Piek op aandelenmarkten in 2019
Enerzijds omdat de ECB vaak de Fed volgt – dat niet doen zou de euro wel eens veel sterker kunnen maken, met neerwaartse druk op zowel de inflatie als economische groei – en anderzijds omdat de kans groot is dat de inflatie in de eurozone volgend jaar zakt als gevolg van de gedaalde olieprijs. De ECB probeert juist al jarenlang de inflatie aan te jagen. Het gevoel dat dat aan het lukken was, zette de bank ertoe aan kwantitatieve verruiming te stoppen per 31 december en voorzichtig te praten over een eerste renteverhoging in jaren. Beide plannen kunnen makkelijk van tafel worden geveegd binnenkort.
De kans is zeer groot dat de piek op de aandelenmarkten ergens in 2019 wordt bereikt (meer daarover een volgende keer). Maar voordat het zo ver is, lijkt nog een spurt omhoog erin te zitten. Aandelenbelang nu afbouwen zou betekenen die rit missen. Vooral Europese aandelen en die in opkomende markten kunnen daarbij extra aantrekkelijk worden. De koers/winstverhoudingen zijn er laag en met een dividendrendement van 4 procent en meer, leveren Europese aandelen een prima rendement op. Dit laatste zeker als ook nog het brexit-hoofdstuk in loop van 2019 afgesloten wordt en de onzekerheid die uit die hoek voortkwam, grotendeels verdwijnt.’