Als Donald Trump vrijdag op de trappen van het Congres wordt beëdigd tot de 45ste president van de VS, dan zullen de zogenoemde ‘Frightful Five’ waarschijnlijk schitteren door afwezigheid.
Maar de machtigste man en de machtigste bedrijven van de wereld zullen elkaar niet lang kunnen ontlopen.
‘The Frightful Five’ zijn Amazon, Apple, Facebook, Microsoft en Alphabet - het moederbedrijf van Google. Het zijn de mastodonten van onze tijd. Ze vreten de wereld op, zeggen de critici; ze zijn machtiger dan pausen en koningen ooit zijn geweest, zegt Joshua Cooper Ramo, schrijver van de bestseller ‘The Seventh Sense’.
Als Donald Trump de president wordt die we als presidentskandidaat en als president-elect hebben leren kennen, dan lijkt een moeder aller veldslagen tussen hem en het vijftal bedrijven onvermijdelijk.
De president heeft zich in zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk scherp uitgelaten over de ‘Frightful Five’. Hij beschuldigde Amazon ervan anti-trust maatregelen te ondermijnen en zei dat de oprichter Jeff Bezos met zijn Washington Post “fake news” produceert en hem probeert te beschadigen. Daarnaast riep hij Bill Gates van Microsoft op delen van het internet te ‘sluiten’ die terroristen zouden gebruiken en verklaarde Trump dat hij Apple zou dwingen zijn iPhones in Amerika te produceren.
Een antwoord op het spervuur van kritiek bleef niet uit: 150 techbedrijven in de VS hebben tijdens de presidentscampagne een petitie ondertekend waarin ze Trump een ‘ramp voor innovatie’ noemden. Het was een petitie die ondermeer door Apple, Google en Qualcom is ondertekend.
Hoewel ‘The Frightful Five’ tot de belangrijkste en meest succesvolle beursfondsen in de S&P 500 behoren, zijn ze niet onkwetsbaar. Apple wordt tien jaar na de lancering van de iPhone geconfronteerd met een afvlakkende vraag, terwijl het aandeel Alphabet ook tegen een grens op lijkt te lopen.
Grafiek
Koersverloop van de S&P 500 in paars over de afgelopen 12 maanden, afgezet tegen Amazon in blauw, Facebook in rood, Alphabet in oranje, Apple in groen en Microsoft in bruin. Bron: Bloomberg
Belangrijker nog: het sentiment draait. Niet alleen in de VS, maar ook in Europa en Azië, maakt men zich zorgen over de groeiende almacht van deze bedrijven. Zij ontwikkelen zich tot bijna-monopolisten die als onvervalste ‘gatekeepers’ eenzijdig de voorwaarden dicteren waaronder ‘the gatekept’ op hun platformen actief mogen worden - veelal is dat met onteigening van hun privacy. Door toepassing van algoritmen en deep learning worden zo ‘perfecte’ consumenten gemaakt, aldus Cooper Ramo.
Daarnaast zijn deze bedrijven door hun hoge winstgevendheid en hun diepgaande kennis van markt- en technologische ontwikkelingen in staat om nieuwe product-marktcombinaties aan hun imperia toe te voegen. Ze zoeken de heilige graal door verschillende technologieën te combineren. Denk daarbij aan robottechnologie, kunstmatige intelligentie en deep learning.
Politiek mobiliseert zich tegen almacht
In combinatie met hun wereldwijde schaal van in een aantal gevallen meer dan 1 miljard gebruikers worden ze ook door politici en toezichthouders toenemend gezien als partijen die zelfs de soevereiniteit en de macht van Staten ondermijnen. Bewijs daarvoor is het toenemende aantal rechtszaken dat tegen de ‘Frigthful Five’ wordt aangespannen.
Wat men in Europa ook van Trump vindt, een constante is dat politici en beleidsmakers toenemende moeite hebben met het feit dat bedrijven als Facebook en Apple maximaal gebruik maken van de wereldwijde globalisering door via postbusbedrijven de winst langs die landen te dirigeren waar de belasting het laagst is. Zo heeft Apple meer dan 215 miljard dollar aan winst in het buitenland geparkeerd - een feit waarover Trump zich boos maakt en dat hij als ‘niet-patriottisch’ bestempeld heeft.
Apple is niet ongevoelig voor de kritiek. iPhones en andere producten van het bedrijf worden mede gekocht bij de gratie van haar merk en uitstraling. Als het beeld manifest wordt van een maatschappelijk a-sociaal bedrijf dat het alleen om marktdominantie en macht te doen is, dan heeft Apple een toenemend probleem; hetzelfde geldt voor Facebook en Google.
‘Frigthful Five’ kwetstbaar voor ‘America First’
De ‘Frigthful Five’ is volgens Ian Bremmer, een vooraanstaande geopolitieke strateeg, kwetsbaar voor het ‘America First’ van Donald Trump. Hij achtte het bij voorbeeld mogelijk dat Trump een aanval inzet op een bedrijf als Uber, dat veel taxichauffeurs brodeloos kan maken. Een dergelijke aanval laat zich goed verwoorden en dient bovendien ook de gevestigde belangen van de elite die ook door deze technologische ontwikkelingen wordt bedreigd. Het is namelijk een revolutie van onderop.
Volgens Bremmer zou de politiek ook gevoelig kunnen zijn voor het feit dat bedrijven als de ‘Frightful Five’ door hun schaal in combinatie met hun diepe zakken en hun schaal onaantasbaar zijn voor “new kids on the block”. In het begin van de vorige eeuw was er ten gevolge van de industriële revolutie in de VS ook sprake van monopolies, die autoriteiten er met strenge anti-monopolie wetgeving aanpakten.
De ‘Frightful Five’ is machtig, maar niet onaantastbaar. Trump kan het vijftal hard raken als het niet tegemoet komt aan zijn wensen. Zo kan hij visa en werkvergunningen weigeren voor de knapste koppen die deze bedrijven overal uit de wereld aantrekken, zegt Bremmer. Maar in dat geval is een voor de VS pijnlijke vergelding ook niet ondenkbaar: het verplaatsen van research & ontwikkeling naar de regio van de toekomst, Azië.
Er is een ook een ander scenario mogelijk, dat is die welke door David Older, hoofd aandelen van Carmignac, is geformuleerd: een repatriëring van in het buitenland gestalde winst, zoals Trump dat wenst, en die bedrijven als Apple en Facebook zouden kunnen gebruiken om overnames te doen in de VS.
Zo sluit Older niet uit dat Apple Netflix inlijft en dat een andere partij van de ‘Frigthful Five’ het oog laat vallen op Salesforce, een marktleider in CRM en cloud computing software. Dat bedrijf zou wellicht van interesse kunnen zijn voor Amazon, de marktleider op het gebied van de Cloud.