Grote farmaceutische bedrijven zullen meer moeten doen aan de bescherming van patiënten, onder meer door eerlijker te zijn over de gevaren van hun medicijnen. Als farmaconcerns als Pfizer en Roche hun leven niet verbeteren, lopen ze het risico op een zwarte lijst te belanden van ethisch gemotiveerde beleggers.
Dat kondigt de ASN Bank donderdag aan. ‘We zijn geschrokken van de vele misstanden’, zegt Hansje van der Zwaan, adviseur duurzaamheid van ASN Bank, een dochterbedrijf van SNS Bank.
Beleggers die grote nadruk leggen op maatschappelijk verantwoord ondernemen, sluiten investeren in een reeks van sectoren nu al uit. Zo steken ‘duurzame beleggers’ geen geld in bedrijven die actief zijn in de tabaksindustrie, de wapenproductie, de mijnbouw en fossiele brandstoffen. Farmaceutische bedrijven konden tot voor kort niet rekenen op bijzondere aandacht.
Schikkingen en boetes
ASN Bank is niet van plan de farmaceutische industrie helemaal te mijden. ‘Want farma heeft een belangrijke rol in het verbeteren van onze levens’, aldus Van der Zwaan. Maar in een nieuwe rapport meldt ASN Bank dat zij via een ‘dialoog’ farmabedrijven wil aanzetten tot betere bescherming van patiënten. De grote bedrijven die vaak worden aangeduid als ‘big farma’, zijn regelmatig in opspraak. Onder meer Merck, GSK en Johnson & Johnson hebben afgelopen jaren hoge bedragen aan schikkingen en boetes moeten betalen in verband met omkooppraktijken en het verzwijgen of onderschatten van ernstige bijwerkingen.
Ongepaste marketing
Over twee jaar wil ASN Bank conclusies trekken. Farmaceutische bedrijven zouden dan betere procedures moeten hebben om bijvoorbeeld inzicht in hun onderzoeksresultaten te geven en ‘ongepaste marketing’ tegen te gaan. In bedrijven die onvoldoende vooruitgang boeken, zal ASN Bank niet meer beleggen. De kleine bank heeft zelf bijna 150 miljoen euro in farmabedrijven gestoken en overlegt met andere partijen, waaronder enkele pensioenfondsen, om samen op te trekken.
Robeco is al in gesprek
Robeco is met zijn duurzame dochterbedrijf RobecoSAM sinds vorig jaar in gesprek met elf grote farmabedrijven over ethische kwesties, waaronder de vraag hoe ontwikkelingslanden de beschikking kunnen krijgen over nieuwe, dure medicijnen. Peter van der Werf van RobecoSAM stelt dat de eerste resultaten al zichtbaar zijn. Zo werken meerdere bedrijven aan een grotere transparantie van hun klinische onderzoek, waarbij kandidaat-geneesmiddelen op patiënten worden getest.
Ook de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) stelt dat farmaceutische bedrijven zich in toenemende kritische belangstelling mogen verheugen van duurzame beleggers, onder meer wegens het gebruik van dierproeven. Frank Wagemans van VBDO herinnert eraan dat pensioenfonds ABP zijn aandelen Mylan verkocht, omdat deze officieel in Nederland gevestigde farmaceut spierverslappers levert die in de VS worden gebruikt voor het uitvoeren van de doodstraf.
Diabetes
ASN Bank heeft vorig jaar al een begin gemaakt met het nieuwe beleid. De bank stelde vragen op de jaarvergaderingen van het Brits-Zweedse AstraZeneca en het Britse GlaxoSmithKline (GSK) en bleef na afloop in gesprek met de twee concerns. Dit jaar zijn de ethisch-gemotiveerde beleggers van plan ook aan te dringen op veranderingen bij het Zwitserse Novartis en bij Novo Nordisk, een Deens concern dat is gespecialiseerd in diabetesmedicijnen.
Het nieuwe beleid van ASN Bank past in een bredere trend van toenemende kritiek op farmaceutische bedrijven. Overheden klagen over de hoge prijzen van gepatenteerde medicijnen en huisartsen menen dat farmabedrijven te vaak weinig innovatieve medicijnen op agressieve wijze vermarkten. Het verst in zijn kritiek gaat de Deense arts Peter Gotzsche die big farma in zijn boek ‘Dodelijke medicijnen’ beschuldigt van misdadige praktijken.
Op papier hebben de grote farmabedrijven bijna allemaal een uitstekend ethisch beleid, zo stelt Van der Zwaan. ‘Maar in de praktijk gaat het toch vaak mis. Als bedrijven worden aangesproken op concrete misstanden, komt het gesprek niet veel verder. De vraag is hoe dat kan.’
Copyright: Het Financieele Dagblad, 4 februari 2016