De onrust op de financiële markten dit jaar kent een duidelijke winnaar: goud. Is dit het begin van een nieuwe bullmarkt of betreft het slechts een onderbreking van de al jaren geleden ingezette bearmarkt in dit edelmetaal?
Willem Middelkoop van het Commodity Discovery Fund denkt dat eerste. ‘Ons fonds is sinds de bodem half januari, net als de HUI-index van goudmijnaandelen, meer dan 100 procent gestegen. Velen vrezen daardoor een nieuwe correctie.’
‘Stijging van meer dan 600 procent’
‘Maar een analyse van de zeven voorgaande herstelbewegingen in deze sector, in de afgelopen 80 jaar, laat zien dat de totale opwaartse beweging meestal uitkomt tussen de 400 en 600 procent.’
Volgens de oprichter van het beleggingsfonds komt dat doordat een 
hogere goud- of zilverprijs de winstmarge van mijnbouw- en exploratiebedrijven zeer snel doet stijgen. ‘De reden is dat de meeste producenten in deze sector de kosten sterk hebben teruggebracht en nu ook profiteren van lagere olieprijzen.’
Middelkoop verwacht dat de goudprijs snel kan oplopen richting de 1500 dollar. ‘Ook zilver heeft het bodempatroon van de laatste jaren afgerond en kan nu snel boven de 20 uitkomen’. Binnen enkele jaren zullen de goud- en zilverprijs door de 3000 dollar en respectievelijk 50 dollar gaan.
De edelmetaal gerelateerde aandelen hebben gemiddeld genomen een hefboom van een factor drie ten opzichte van deze edelmetaalprijzen, zegt Middelkoop. ‘Daarom lijkt er nog veel meer in het vat te zitten. Na de Lehman-crash eind 2009 steeg het Commodity Discovery Fund ook meer dan 300 procent.’
Overigens daalde de koers van het fonds sindsdien hard, en staan beleggers van het eerste uur nog altijd onder water. De uitstaande participaties staat echter op een all-time high.
Schroders
De recente opleving van de goudprijs, en met name van goudaandelen, is ook Schroders niet ontgaan. De overtuiging dat goudaandelen nog altijd heel goedkoop zijn een veel opwaarts potentieel hebben, deed het Britse fondshuis onlangs besluiten een nieuw fonds te lanceren dat zich specifiek hierop richt.
Vooral als gevolg van de aanhoudend negatieve rentes en de toegenomen wereldwijde macrorisico’s zijn de vooruitzichten voor goud goed.
Dat goud het de afgelopen jaren minder goed deed, komt door de verwachting die er in de markt leefde dat de Amerikaanse Federal Reserve een reeks renteverhogingen zou doorvoeren, waardoor de dollar gesteund werd - hetgeen doorgaans ten koste gaat van houd. Maar die overtuiging is dit jaar aan wankelen gebracht.
Fondsbeheerders noemen het zeer waarschijnlijk dat een negatieve reële rente langer aanhoudt dan tot dusverre gedacht. Hierdoor zal de exodus van beleggers naar goud en goud-gerelateerde aandelen toenemen. De geopolitieke onzekerheid speelt daar bij ook een rol.
Goudaandelen zijn al 15 jaar achtergebleven bij de goudprijs en de koersen doen ‘volstrekt geen recht aan de huidige goudprijzen op de spotmarkt’.
Optimix, dat doorgaans een deel van de klantportefeuilles in goud belegt, is minder positief over de vooruitzichten. ‘Momenteel beleggen wij veel minder in goud dan wij in het verleden hebben gedaan’, zegt hoofd beleggingen Ivan Moen.
Reële rente
De verrassende goudrally in de eerste jaarhelft van 2016 wordt volgens hem gedreven door de eveneens verrassende ontwikkeling in de reële rente. ‘De reële rente is enorm gedaald in dit tijdsbestek, mede doordat de Fed steeds meer signaleert om steeds minder de rente te gaan verhogen dit jaar. Hierdoor steeg goud in tandem met deze dalende rente.’
In onderstaande grafiek wijst Moen op hoe de reële rente (5-jaarsrente in Amerika) sinds het beroemde ‘taper tantrum’ in 2013 omhoog is uitgebroken en nadien in een bepaalde bandbreedte beweegt.
‘Te zien is dat de reële rente gedaald is naar het niveau van maart vorig jaar. In 2015 ging de reële rente vervolgens juist weer stijgen en deed goud het slecht. De reële rente liep toen op door aanhoudend goede economische data en een Fed die almaar duidelijker op aanstaande renteverhogingen ging wijzen. Dit kan nu ook weer gebeuren, als de economie verder groeit, werkgelegenheid verbetert en een recessie uitblijft’, aldus Moen.
Vanwege bovenstaande analyse denken ze bij Optimix dat de prijsontwikkeling van goud meer en meer een binair verhaal aan het worden is.
Moen: ‘Of we zitten nu aan de onderkant van de bandbreedte en de reële rente gaat weer oplopen, of we breken neerwaarts uit en de reële rente zakt nog veel verder. Het eerst zal gebeuren als de economie verder gaat groeien en de Fed weer signalen gaat geven dat de rente verhoogd zal worden, bijvoorbeeld vanaf december dit jaar.’
‘Ook al is dat dan pas richting jaareinde, dan zal goud het slecht doen. Dit scenario kan zich alleen voltrekken als de gevolgen van een Brexit niet tot een verrassende, wereldwijde groeivertraging gaat leiden.’
De twee goudscenario’s volgens Optimix
Zijn ‘best guess’ is echter dat de schade na een Brexit beperkt zal zijn, ‘maar dit is zeer, zeer onzeker en het is allerminst uit te sluiten dat een recessie zich niet zal beperken tot het Verenigd Koninkrijk’.
Moen: ‘Met andere woorden, mocht nu blijken dat Europese instanties niet adequaat reageren op Brexit, dan zal de reële rente uit de voornoemde bandbreedte gaan wegzakken en nog veel negatiever worden. In dat scenario wordt goud veel sterker.’
‘Mocht Brexit echter goed worden opgepakt, zodanig dat de economische vertraging als gevolg hiervan zeer beperkt blijft en Europa uit deze fase zelfs sterker uitkomt, dan zal de reële rente vanaf hier nog maar zeer beperkt dalen om daarna juist te gaan stijgen. Goud zal in dat scenario zeer slecht presteren.’